اعلام حریق

با اینکه آتش می تواند در زندگی انسان ها کاربرد های زیادی داشته باشد، عدم توجه به نکات ایمنی استفاده از آن می تواند سبب بروز خطرات برجسته ای شود. اگر مهم ترین آتش سوزی های دهه اخیر را بررسی کنید، به این قاعده می رسید که بزرگ ترین حوادث این حوزه در ابتدا با یک حرارت کوچک آغاز شده، بنابراین رعایت نکات پیشگیرانه و شناسایی عامل خطر ساز از جمله نکاتی هستند که باید آنان توجه کنیم. سیستم اعلام حریق یکی از مهم ترین ساختار هایی است که می تواند در این پروسه همراهمان باشد‌. این سامانه به گونه ای طراحی شده است که در مواقع اضطراری ما را از وجود عوامل خطر ساز با خبر کند.
بهره گیری از اعلام حریق سبب می شود افراد دخیل در یک خانه، مجموعه، کارخانه و غیره به موقع از وجود آتش سوزی با خبر شده، و با حفظ ایمنی جان و مال خود، نسبت به منحل کردن حادثه ایجاد شده اقدام کنند. با نگاهی دقیق به محیط پیرامونتان متوجه حضور انواع و اقسام آلارم های آتش نشانی خواهید شد. این اقلام می توانند در مکان های عمومی، دفاتر و یا کارخانه ها نصب شوند.
اما نکته ای که قابل توجه است آن است که معمولا افراد یک جامعه توجه خاصی به این سازه های امنیتی ندارند، مگر در مواقعی که یک حادثه پیش بیاید. واضح است که آشنایی و آموزش استفاده از سیستم اعلام حریق برای تمامی اقشار یک جامعه ضروری است. آن دسته از افرادی که در پروسه ساخت اماکن مسکونی و غیر مسکونی بزرگ دخیل هستند، بهتر است از نصب تجهیزات اعلام حریق غافل نشوند. چرا که وجود این ساختار می تواند از خسارات جبران ناپذیر زیادی جلوگیری کند.

کاربرد اعلام حریق

سیستم اعلام حریق می تواند در سوله ها، انبار ها، ساختمان ها، و سایر بنا های این چنینی کاربرد داشته باشد. لازم به ذکر است که هدف اصلی اعلام حریق اعلام خطر و حفظ سلامتی افراد است. البته حفظ منابع مالی نیز در ردیف دوم اولویت های این ساختار قرار می گیرد.
برخی آتش سوزی ها می تواند خسارت های مالی بزرگی را برای صاحبان سرمایه به وجود آورند. واضح است که انجام عملیات اطفای حریق در زمانی که حادثه به تازگی اتفاق افتاده باشد بسیار آسان تر است. مدیریت زمان در این بخش می تواند تا حد زیادی در کاهش خسارات مالی و جانی موثر باشد. با توجه به این قواعد می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که اهمیت استفاده از ساختار اعلام حریق در مکان های مختلف بیش از حد انتظار است.

اجزای اعلام حریق

سیستم اعلام حریق غیر اتوماتیک حاوی تعدادی زنگ، آژیر و شستی است. این اجزا در مکان های مختلف نصب شده، و به واسطه یک زون مستقل یا مشترک، به منبع مربوطه وصل می شوند. زمانی که سیستم در حالت عادی باشد، شستی روان است. این حالت باعث می شود جریانی از مدار عبور نکند. اما زمانی که جریان یکی از شستی ها مسدود شود، جریان فعال شده و آژیر ساختار اعلام حریق به صدا در می آید.
اما سیستم اعلام حریق اتوماتیک کمی پیچیده تر از مطالب ذکر شده است. این ساختار علاوه بر اقلام نام برده، شامل تعدادی دتکتور نیز می باشد. این سازه ها به واسطه پنل مرکزی قابل کنترل هستند. البته امکان بهره گیری از اعلام دستی در این سیستم اتوماتیک نیز فعال است. چگونگی طراحی، تولید و جایگذاری این قطعات در ساختار اعلام حریق از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقلام باید به واسطه متریال مناسبی تولید شوند.
علاوه بر آن استفاده از یک نقشه حساب شده و البته تجهیزات بروز نیز دارای ضرورت بسیاری است. زمانی که تمام این قواعد به علاوه ی استاندارد ساختاری محصول در هنگام ساخت سازه رعایت شوند، می توانید شاهد تولید یک محصول با کیفیت باشید. مجموعه بزرگ ایمن صنعت جزو محدود تولید کنندگانی است که کلیه محصولات عرضه شونده اش دارای کیفیت معقولی هستند. بر اساس بررسی های انجام شده سیستم اعلام حریق ایمن صنعت مشخصات فنی برتری را به نسبت دیگر سازه های موجود در بازار به خود اختصاص می دهد.
اعلام حریق اتوماتیک نسبت به نوع معمولی آن دارای قطعات بیشتری است. برخی از مهم ترین اجزای این سیستم هوشمند عبارت است از:

1. شستی اعلام
2. وسایل هشدار دهنده
3. دتکتور ها
4. دستگاه کنترل مرکزی

شستی اعلام

شستی های اعلام مانند یک دکمه بزرگ طراحی شده اند. این اجزا معمولا به واسطه تکه ای طلق پوشیده اند. در مواقع اضطراری، طلق شکسته شده و با فشردن قطعه شستی آژیر اعلام حریق به صدا در می آید. این قطعات معمولا در مکان های امنی همچون راه پله و یا راه های خروجی نصب می شوند. این تجهیزات باید در فاصله 1 تا 1 و نیم متری از سطح زمین نصب شوند. شکل، ابعاد و رنگ این سازه ها به گونه ای طراحی شده که به راحتی توسط عموم مردم شناسایی شوند.

وسایل هشدار دهنده

تجهیزات هشدار دهنده به دو دسته ی سمعی و بصری تقسیم می شوند. دسته ی فنی حاوی زنگ ها و آژیر ها، و گروه سمعی شامل چشمک زن ها هستند. فرکانس اقلام سمعی در ساختار اعلام حریق قابل شناسایی و کنترل است. آن دسته از آژیر هایی که به صورت الکترونیکی تولید می شوند، می توانند نوع و تن صدای پیشرفته تری داشته باشند. این آژیر ها می توانند بسته به نوع و شدت خطر نوع متفاوتی از آلودگی صوتی را ایجاد کنند.

دتکتور ها

اگر بخش مرکزی هسته اعلام حریق را بررسی کنید، با عضوی به نام دتکتور مواجه می شوید. این اقلام دارای دسته بندی بخصوصی هستند. بر اساس بررسی های انجام شده انواع دتکتور یا همان کاشف ها به چهار گروه حرارتی، دود، گاز، و سازه های ترکیبی تقسیم می شوند.

دتکتور حرارتی

آن دسته از دتکتور هایی که به صورت حرارتی تولید می شوند، می توانند در محیط هایی با دمای ثابت کارکرد موثری داشته باشند. زمانی که دمای محیط از حدود مشخص شده بیشتر شود، سازه نام برده آژیر خطر را فعال می کند. عمده ی سنسور های شناسایی کننده حرارت شیوه کارکرد مشابهی را با فیوز های الکترونیکی دارند. بخش درونی دتکتور حرارتی حاوی یک آلیاژ حساس به گرما است. زمانی که حرارت به این بخش منتقل شود سیستم اعلام حریق فعال می شود.

دتکتور دود

اپتیکال و یونیزاسیون‌ دو دسته ی اصلی دتکتور های دودی را تشکیل می دهند. این سازه ها بر روی ذرات دود حساس اند. زمانی که دتکتور یونیزه این عناصر را احساس کند، شدت جریان الکتریکی به شدت کاهش پیدا می کند، در نتیجه ساختار اعلام حریق فعال می شود.
دستگاه الپتیکال بر خلاف سازه قبلی بر روی ذرات دودی بزرگتر حساس است. این دستگاه که با عنوان نوری نیز شناخته می شود، می تواند عناصری که در امتداد یک خط نوری قرار دارند را مورد بررسی قرار دهد. با اینکه هر دو ساختار نام برده دارای کارایی مناسبی هستند، آمار استفاده از دتکتور یونیزاسیون‌ به مراتب بیشتر است.

دتکتور گاز

دتکتور گاز نوعی آشکار ساز هوشمند است. این سازه می تواند نشتی گاز را تشخیص داده، و آن را به منبع اعلام حریق مخابره کند. دتکتور مونوکسید یکی از معروف ترین اقلامی است که در دسته بندی انواع دتکتور گاز قرار می گیرد. این قطعه قادر است با شناسایی عناصر مونوکسید کربن در فضای پیرامون یک مجموعه، هشدار دهنده های سیستم اعلام حریق را فعال کند. لازم به ذکر است که عنصر نام برده به عنوان یک گاز سمی در میان عموم شناخته می شود.
ردیاب هایی که در سیستم شناسایی مونوکسید کربن فعال اند، برای شناسایی عضو خطر ساز از سنسور های فعال در خانه استفاده می کنند. با این حال این سامانه حساسیت بیشتری داشته، و سرعت شناسایی آن نیز بیشتر است. جالب است بدانید که ساختار آشکار ساز های مونوکسید کربن حاوی یک سلول الکتروشیمیایی است که می تواند به آسانی گاز سمی را تشخیص دهد.

دتکتور ترکیبی

آن دسته از آشکار ساز هایی که با چند سیستم متفاوت کار می کنند، به عنوان دتکتور ترکیبی شناخته می شوند. ورودی این دتکتور ها حاوی سنسور های نوری و حرارتی می باشد. این اجزا به واسطه یک طراحی پیچیده در بخش درونی دستگاه تعبیه شده اند. این سیستم ها به گونه ای طراحی شده اند که می توانند طیف گسترده ای از آتش سوزی ها را شناسایی کرده و در مقابل آنها واکنش نشان دهند.
این سازه ها از نظر نوع کارکردی شان نیز دارای گروه بندی های خاصی هستند. به عنوان مثال آشکار کننده های خطی، پروسه حریق را با کمک یک خط شناسایی می کنند. دتکتور دود خطی و سنسور های حرارتی نمونه ی بارزی از این تجهیزات محسوب می شوند. در این دستگاه ها عضو سنسور در نقطه خاصی از سازه نصب می شوند. همانطور که انتظار می رود وجود هر یک از اجزای نام برده در ساختار اعلام حریق الزامی است.

دستگاه کنترل مرکزی

یکی از مهم ترین قطعات سیستم اعلام حریق، دستگاه کنترل مرکزی است. تمام اطلاعات مهم از جمله ورودی سنسور ها، پردازش سنسور و نتیجه گیری در این بخش از اعلام حریق خلاصه شده است. یک دستگاه کنترل کننده با کیفیت باید دارای قابلیت های خاصی باشد. در ادامه برخی از این قابلیت ها را ذکر می‌ کنیم.

1. اعلام وضعیت حریق
2. اعلام وجود نقص
3. ادامه فعالیت در زمان قطع برق شهری
4. راه اندازی مجدد سیستم اعلام حریق
5. قطع صدای آژیر ها
6. زون بندی در ساختار اعلام حریق

انواع اعلام حریق

با توجه به بررسی های انجام شده، پروسه اعلام حریق از طریق دو سیستم مجزا شروع به کار می کند. لازم به ذکر است که هر کدام از این شیوه ها خود دارای زیر مجموعه های دیگری هستند. در ادامه این مطلب برخی از مهم ترین سیستم های اعلام حریق را بررسی خواهیم کرد.

1. سیستم اعلام حریق دستی
2. سیستم اعلام حریق اتوماتیک

سیستم اعلام حریق دستی

با توجه به پیشرفت تکنولوژی، آمار استفاده از سیستم اعلام حریق دستی با کاهش قابل توجهی مواجه شده است. در این سامانه چیزی به نام پیگیری مداوم حادثه وجود ندارد، در واقع این ساختار زمانی به کار می افتد که یک نفر با مشاهده آتش آلارم را فعال کند. با فعال شدن این آلارم آژیر های هشدار دهنده شروع به کار کرده و اعلام حادثه در تمام بخش های یک ساختار مسکونی اتفاق می افتد.
بی شک این سیستم دارای معایب بخصوصی است. در گام اول حضور یک شخص برای شناسایی آتش الزامی است. به عبارت دیگر تا زمانی که یک شخص پروسه فعال سازی سیستم اعلام حریق را انجام ندهد، سامانه نمی تواند شروع به کار کند. در گام دوم تمامی ساکنان یک ساختمان مجبور به تخلیه آن مکان هستند. این فرایند در حالی انجام می شود که هیچ کس نمی داند آتش سوزی در کدام بخش از ساختمان رخ داده است.

سیستم اعلام حریق اتوماتیک

بر خلاف آنچه که ذکر شد، اعلام حریق اتوماتیک برای شروع فعالیت به نیروی انسانی نیازی ندارد. این ساختار دارای یک سامانه گیرنده و فرستنده سیگنال از راه دور است. زمانی که سیستم کوچکترین نشانه ای را از آتش سوزی احساس کند، آژیر های هشدار دهنده به صورت خودکار به صدا در می آیند.
این حادثه از طریق سیگنال های مربوط به ایستگاه آتش نشانی اطلاع داده می شود. لازم به ذکر است که سیستم اعلام حریق اتوماتیک حاوی زون هایی است که بهره گیری از آنها می تواند محل دقیق آتش سوزی را مشخص کند. این سیستم دارای سه زیر مجموعه بخصوص است. این دسته بندی عبارت است از:

1. اعلام حریق اتوماتیک معمولی
2. اعلام حریق اتوماتیک آدرس پذیر
3. اعلام حریق اتوماتیک بی سیم

اعلام حریق اتوماتیک معمولی

در این سامانه، زون های مختلفی در یک سازه تعریف می شوند. بر اساس نیاز و کاربرد یک منطقه تعدادی شستی و دتکتور در محل نصب می شوند. پروسه نصب آژیر ها نیز همزمان با این اجزا شکل می گیرد. لازم به ذکر است که تمامی اجزای نام برده به سیستم اعلام حریق اتوماتیک متصل هستند.
زمانی که نشانه ای از آتش سوزی شناسایی شود، آژیر های دخیل در این سیستم به صورت اتوماتیک فعال می شوند و ساکنین آن بخش از ساختمان از وجود آتش مطلع می شوند. اگر اتصال سیگنال ها ادامه داشته باشد. این گزارش به سیستم اعلام حریق منتقل خواهد شد.

اعلام حریق اتوماتیک آدرس پذیر

این نوع اعلام حریق دارای یک کد یا آدرس مشخص شده است. به عبارتی دیگر تمام عنصر های دخیل در سیستم اعلام حریق بر اساس برخی تجهیزات اطلاعاتی ثبت شده، و پروسه کنترل پنل، محل و یا مکان وقوع حادثه به واسطه همان آدرس امکان پذیر است.‌ با وجود این ویژگی مکانی که در آن آتش سوزی رخ داده با سرعت بیشتری شناسایی می شود. واضح است که این نوع اعلام حریق به نسبت سیستم معمولی دارای مشخصات فنی برتری است.

اعلام حریق اتوماتیک بی سیم

سیستم اعلام حریق بی سیم، بهترین جایگزینی است که می تواند به راحتی کارایی سیستم سنتی را به عهده بگیرد. این سیستم از گروهی از ارتباطات ایمن برای وصل کردن کنترل کننده ها، دستگاه ها و سنسور ها بهره می گیرد. سیستم اعلام حریق اتوماتیک دارای مزیت های کوچک و بزرگ بسیاری است. جالب است بدانید که پروسه شناسایی آتش در این سیستم به صورت کاملا هوشمند انجام می شود. لازم به ذکر است که این سازه هیچ نیازی به سیم کشی ندارد.

سیستم اعلام حریق در کنار سیستم اطفا

همیشه و همه جا در کنار سیستم اعلام حریق کارآمد باید یک سیستم اطفا حریق مناسب نیز وجود داشته باشد. مکان هایی مانند منازل مسکونی، ساختمان های تجاری، مراکز صنعتی، سوله ها، ادارات و … هر کدام به سیستم اطفا حریق مناسب خود نیازمندند. به عنوان مثال در صورت به وجود آمدن آتش سوزی در منازل یا ادارات، آبپاش های سقفی مجهز به سنسور دود و حرارت تعبیه می شوند. این روش برای این نوع از آتش سوزی موثر و کارآمد است.
هنگامی که از سیستم اطفا حریق در مراکز تجاری، صنعتی یا سوله ها صحبت می کنیم، مسلما آبپاش روش کارآمدی نیست. برای این مراکز اطفا حریق از طریق سیستم CAFS یک روش ویژه و موثر به حساب می آید. خاموش کردن آتش با روش CAFS برای شعله های ناشی از سوختن مواد صنعتی مناسب و کارآمد است. ایمن صنعت یکی از مراکزی است که سیستم CAFS را به صورت استاندارد و کارا در اختیار مصرف کنندگان می گذارد.