دتکتور حرارتی

سیستم اعلام حریق، عبارتی است که به جمعی از وسایلی اشاره دارد که می توانند در زمان و مکان مناسب وجود آتش را شناسایی کرده، و علاوه بر دریافت و ارسال فرمان های درست، پروسه اطلاع رسانی یا همان اعلام خطر را انجام دهند. این سامانه دارای اجزای مختلفی است که هر یک وظیفه ای را به دوش می کشند. بدون شک یکی از مهم ترین آنها دتکتور حرارتی است. اگر می خواهید درباره چیستی دتکتور حرارتی اعلام حریق یا همان آشکار ساز آتش بیشتر بدانید، در ادامه این مقاله همراه مان باشید.

دتکتور حرارتی چیست؟

دتکتور ها انواع مختلفی دارند. آنها طوری ساخته شده اند که به وجود یک علامت خاص حساس باشند. دود، نور، و حرارت از جمله این علامت ها هستند. در این میان دتکتور حرارتی اعلام حریق زمانی که حرارت بیش از حد آتش را احساس کند، فعال می شود و این اتفاق را با ارسال یک پیام به بخش مرکزی سیستم اعلام حریق اطلاع می دهد.

انواع دتکتور حرارتی اعلام حریق

این وسیله دارای انواع مختلفی است که هر یک ممکن است در زمان و مکان خاصی به کار آیند. معیار دسته بندی آنها نحوه عملکرد و چگونگی تشخیص آتش است. بر همین اساس می توان این آشکارساز ها را در چهار گروه متفاوت تقسیم کرد. این گروه ها عبارت اند از:

1. دتکتور حرارتی ثابت
2. دتکتور حرارتی افزایشی
3. دتکتور حرارتی نقطه ای
4. دتکتور حرارتی خطی

دتکتور حرارتی ثابت

این وسیله که ساده ترین نمونه این نوع آشکار ساز محسوب می شود، به درجه خاصی از دما حساس است. به فرض اگر دمای مکان اطراف دتکتور به 58 درجه برسد سازه به طور خودکار فعال شده و عملکرد خود را آغاز می کند. به عبارتی دیگر این دستگاه دارای حد مرز تعیین شده ای است که برای آغاز کار آن باید از آن عبور کنید.
بهره گیری از این نمونه آشکار ساز در اماکنی کاربرد دارد ‌که دمای محیط نوسان زیادی نداشته باشد اما در صورت بروز آتش سوزی، حرارت به حد بسیار بالایی برسد. از جمله این مکان ها می توانیم به کارگاه، انبار، رستوران، آشپزخانه ها و سایر بخش هایی که استفاده از دتکتور دودی در آنجا کارآمد نیست، اشاره کنیم.

دتکتور حرارتی افزایشی

بر خلاف نمونه قبلی، دتکتور حرارتی افزایشی به درجه خاصی از حرارت حساس نیست، بلکه سرعت افزایش دما در یک بازه زمانی. خاص را مورد بررسی قرار می دهد. اگر این سرعت از حد مشخصی بالاتر برود سازه این گونه تشخیص می دهد که آتش به وجود آمده و در حال گسترش است‌. در این حالت هشدار ارسال شده و سایر اقدامات از سمت بخش مرکزی سیستم اعلام حریق انجام می شود. این سازه را معمولا در اماکنی نصب می کنند که سرعت گسترش آتش در آنجا بیشتر است.

تفاوت افزایشی و ثابت

با بررسی این دو دتکتور حرارتی، شناسایی تفاوت آنها راحت است. آشکارساز ثابت فقط دارای یک معیار عددی است که با رسیدن حرارت به آن نقطه فعال می شود. این در حالی است که دتکتور های افزایشی برای تشخیص آتش تنها به دمای محل اکتفا نمی کنند. آنها دما را در یک بازه زمانی خاص بررسی کرده، و در صورت وجود نوسان اضافه به الگوی شکل گیری و گسترش آتش پی می برند.

دتکتور حرارتی نقطه ای

دتکتور حرارتی اعلام حریق نقطه ای، به گونه ای طراحی شده اند که به وجود حریق در یک منطقه خاص، واکنش نشان می دهند. به عبارتی دیگر چگونگی کارکرد آنها به شکل گسسته است. حال بررسی این محدوده مشخص شده می تواند به صورت ثابت یا افزایشی انجام شود. این نوع آشکار ساز را در مکان های خاصی نصب می کنند که تشخیص به موقع آتش در آن نقاط اهمیت دارد. این مکان معمولا کوچک اما پر اهمیت هستند. از جمله این اماکن می توان به موتورخانه ها یا اتاق فرمان اشاره کرد.

دتکتور حرارتی خطی

دتکتور حرارتی اعلام حریق خطی، دارای یک نمودار حرارتی از پیش تعیین شده است‌. زمانی که دمای محیط از حد مشخص شده کمتر یا بیشتر شود این نمودار خطی دچار نوسان شده و دتکتور را فعال می کند. شکل ظاهری این دستگاه مانند یک کابل برق است. به همین دلیل است که ممکن است افراد در نگاه اول نسبت به چیستی آن دچار اشتباه شوند.
این نوع دتکتور حرارتی اعلام حریق خود دارای دو نمونه دیجیتال و آنالوگ است. دتکتور آنالوگ از چهار رشته سیم حساس تشکیل شده است که نیمی از آنها بر روی اندازه گیری مقاومت،‌ و نیمی دیگر بر روی پیوستگی کابل ها تمرکز کرده اند. این در حالی است که در دتکتور حرارتی دیجیتال تنها دو سیم وجود دارد. سیم اول برای تشخیص حرارت بیش از اندازه، و سیم دوم به عنوان سوئیچ قطع و وصل عمل می کند. معمولا این دو دتکتور حرارتی اعلام حریق را در مکان هایی نصب می‌ کنند که با محدودیت متراژ رو به رو هستند. البته کارگزاری آنها در اماکنی با وسعت زیاد نیز رواج دارد.

نوع پوشش دتکتور حرارتی خطی

اینکه چه نوع پوششی کابل های آشکار ساز خطی را در بر گرفته باشد بسیار مهم است. چرا که وظیفه این پوشش دهنده چیزی فراتر از حفاظت کردن از سازه است. در مدل های دیجیتال معمولا از عایق های پلیمری استفاده می کنند. این در حالی است که پوشش دهنده استنلس استیل برای در بر گرفتن کابل های آنالوگ مناسب است.

نحوه عملکرد دتکتور حرارتی

دتکتور حرارتی یک دستگاه نسبتا کوچک است که بخش داخلی آن از دو نوع نوار خاص، و بخش بیرونی آن از فلز مقاوم تهیه شده است.‌ زمانی که نوار های داخلی سازه حرارت بیش از اندازه را احساس کنند، دچار انقباض و انبساط می شوند. با ادامه این روند یک هشدار الکتریکی به از جانب آشکار ساز حرارتی به سیستم اعلام حریق ارسال شده، و بدین ترتیب این سامانه فعال می شود‌.
با توجه به این کارایی می توان به این نتیجه رسید که سیستم اعلام حریق،‌ بخش بزرگی از کارایی خود را با کمک این محصول بدست می آورد. این در حالی است که در سامانه اطفا حریق اوضاع کمی متفاوت است. تنوع اقلامی که در این عملیات خاموشی آتش انجام می شود بیشتر است. به گونه ای که نیروی انسانی می تواند به کمک تجهیزات اتوماتیک و دستی حریق را خاموش کند.
سیستم اطفا حریق کفس، یک نمونه پر طرفدار از خاموش کننده های هوشمند است. این سامانه طوری طراحی شده است که با کمترین دخالت نیروی انسانی، بیشترین بازدهی را داشته باشد. نوع خاموش کننده این سازه نیز معمولا فوم یا کف است‌. آنالیز متراژ محیط، بررسی سرعت گسترش آتش، پرتاب فوم به سمت سوژه و… از جمله امکانات این سامانه است‌. ناگفته نماند که مجموعه بزرگ کفسیران، اولین و تنها سازنده این سیستم در ایران است.

مزایا و معایب دتکتور حرارتی

همانطور که پیش تر به آن اشاره شد این اقلام دارای انواع مختلفی هستند. پس بدیهی است که هر یک از آنها مزایا و معایب خاصی را داشته باشند. دتکتور حرارتی اعلام حریق دارای بهای اندکی است‌. علاوه بر آن نصب، نگهداری و تعمیر آن شما را متحمل هزینه زیادی نمی کند. پس به صرفه بودن اولین مزیت این سازه ها است.
در ثانی آنها بسیار قابل اعتماد هستند. به گونه ای که یک علامت کوچک و بی اهمیت از آتش نمی تواند دتکتور را یکباره فعال کند. با توجه به چهار دسته مختلف از این دستگاه ها، شما می توانید آنها را در هر جا و مکانی نصب کنید. به عبارت دیگر این دستگاه ها می توانند در شرایط مختلفی به فعالیت خود ادامه دهند بدون آنکه اختلالی را حس کنند.
تداخل الکترومغناطیسی همواره یکی از بزرگ ترین معضل ها برای دستگاه های الکترونیکی است. خوشبختانه دتکتور حرارتی تحت تاثیر این عامل مخرب قرار نمی گیرد. علاوه بر آن گرد و غبار و هر گونه آلودگی نیز تاثیری بر عملکرد آنان ندارد. ناگفته نماند که نکات ذکر شده در دسته مزایای این نوع دتکتور قرار می گیرند. غافل از اینکه این سازه شامل برخی ویژگی های منفی هم هست.
دتکتور حرارتی در مقایسه با دتکتور دودی زمان بیشتری را برای شناسايي آتش صرف می کند. این عامل اولین عیب این دستگاه است. عدم شناسایی آتش های زیر خاکستری نیز محدودیتی است که نمی توان آن را نادیده گرفت. در کل این مدل آشکارساز برای شناسایی آتش هایی با حرارت بالا طراحی شده است و برای مراتب پایین تر آن مناسب نیست.

نکات نصب و استفاده از آشکارساز حرارتی

برای آنکه یک آشکارساز حرارتی به درستی کار کند باید نکات نصب و استفاده‌ از آن را به درستی رعایت کنید. به عنوان مثال یک نکته مهم در نصب آن ارتفاع دستگاه از سقف تا زمین است‌. هر چه این ارتفاع بیشتر باشد دقت سازه کمتر می شود. نهایت فاصله ای که باید میان دتکتور و سوژه وجود داشته باشد و هفت و نیم متر است. در غیر این صورت انتظار یک کارایی معقول را از دستگاه نداشته باشید. در ادامه نکات دیگری را در این باره ذکر می کنیم.

• هر دتکتور حرارتی می تواند منطقه ای با شعاع 5.3 را بررسی کند. پس ممکن است برای تجهیز یک مکان به چند آشکار ساز نیاز داشته باشید.
• اگر الزام به نصب چند دتکتور در یک مکان وجود داشت،‌ فاصله میان دو آشکارساز نهایتا باید 7.5 متر باشد.
• بهتر است این اقلام را در محیط های مرطوب نصب نکنید. مگر اینکه بین آنها حداقل 3 متر فاصله باشد.
• باید دتکتور را به گونه به سقف وصل کنید که حداقل 5 سانت فضای خالی وجود داشته باشد.
• به هیچ وجه این دستگاه ها را در کنار لامپ های فلورسنت قرار ندهید.
• نصب و بهره گیری از این محصول در اماکنی که استفاده از مشتقات کاغذی در آنها متداول است الزامی است.

سوالات متداول

چه مکانی برای نصب دتکتور حرارتی اعلام حریق مناسب است؟

بهترین نقطه برای نصب این محصول،‌ مرکزی ترین بخش سقف است. البته شما می توانید دتکتور را با فاصله نیم متر از سقف، بر روی دیواره ها نیز منسجم کنید.

چرا استفاده از دتکتور حرارتی در مکان هایی با مصرف مشتقات کاغذ و چوب بالا ضرورت دارد؟

در این مکان ها بروز آتش سوزی بسیار سریع و خطرناک است. اگر دتکتور حرارتی در این مکان حضور داشته باشد،‌ آتش را شناسایی و آن را با کمک سیستم اصلی اعلام می کند.

هر دتکتور چه مساحتی را تحت پوشش خود قرار می دهد؟

به طور کلی هر آشکار ساز حرارتی می تواند مساحتی قریب بر 56 متر را در بر بگیرد.