خاموش کردن آتش
اگر درباره خاموش کردن آتش و چگونگی ایجاد آن اطلاعات خاصی نداشته باشید، این گونه فکر می کنید که پاشیدن یک سطل آب یا حجم بیشتری از آن برای خاموشی آتش کافیست. در حالی که این پروسه (اطفای حریق) بیش از آنچه که فکر کنید دارای پیچیدگی است. دانستن این موضوع که آتش چگونه خاموش می شود برای هر کسی الزامی است. چرا که آتش سوزی حادثه ای است که ممکن است برای هر فردی پیش بیاید. در ادامه این مطلب سعی می کنیم شما را با انواع آتش و چگونگی خاموش کردن آن آشنا کنیم.
انواع آتش
پیش تر به این نکته اشاره کردیم که آتش بر اساس نوع ماده سوختنی که در اختیار دارد در گروه های مختلفی دسته بندی می شود. پس پیش از شناخت راه های خاموش کردن آتش، باید انواع کلاس های آتش را بشناسید. در ادامه هر یک از آنها ذکر و بررسی خواهیم کرد.
- آتش سوزی کلاس A: به طور کلی مواد جامد و خشکی که سوختن آنها سبب تولید خاکستر می شود، در این گروه از حریق قرار می گیرند. اشتعال پارچه، کاغذ، چوب و حتی مصالح ساختمانی جزو آتش سوزی های کلاس A هستند.
- آتش سوزی کلاس B: کلاس دوم حریق، مربوط به مایعات قابل اشتعال یا همان روغن ها است. بدیهی است که برای خاموشی این موارد آب نمی تواند کارساز باشد. نفت، بنزین، روغن های خوراکی، الکل و … از جمله این مواد هستند.
- آتش سوزی کلاس C: بر خلاف انتظار تان نوع خاصی از گازها نیز می توانند به راحتی شعله ور شوند. آنها را در آتش سوزی های کلاس C قرار می دهند و برای مهارشان از نوع خاصی از خاموش کننده ها استفاده می کنند. پروپان، بوتان و متان از جمله گازهایی هستند که می توانیم به آنها اشاره کنیم.
- آتش سوزی کلاس D: اینکه فلزات درجه ذوب بسیار بالایی دارند دلیل بر عدم شعله ور شدن و سوختن آنها نیست. آتش سوزی فلزات که بسیار هم مخاطره آمیز است در کلاس D انواع حریق قرار می گیرد.
- آتش سوزی گروه F: روغن های خوراکی و چربی های آشپزخانه می توانند به راحتی شعله ور شوند. این اقلام را در گروه F قرار می دهند.
- آتش سوزی گروه E: آخرین کلاس حریق متعلق به اقلام و تجهیزات الکترونیکی است که در صورت اتصالی شعله ور می شوند. آنها را باید با استفاده از خاموش کننده های پودری یا گازی مهار کرد.
انواع کپسول های آتش نشانی با توجه به دسته بندی کلاس های حریق
بر خلاف انتظار تان خاموش کننده های دستی همیشه یک شکل و یک اندازه نیستند. آنها می توانند بر اساس نوع آتشی که قرار است خاموش کنند دارای ابعاد، رنگ، و ماده خاموش کننده متفاوتی باشند. با این وجود اصلی ترین عامل تقسیم کننده آنها نوع ماده اطفا کننده است. خاموش کننده شیمیایی تر، CO2، فوم، پودر و آب از جمله انواعی است که می توانیم به آن اشاره داشته باشیم.
روش های خاموش کردن آتش
با اینکه انواع مختلفی از کلاس های آتش نتیجه اشتعال ماده های خاص و متفاوتی هستند، تنها چهار روش برای مهار آنها طراحی شده است. بر اساس یک جمع بندی ساده حریق نتیجه کنار هم قرار گرفتن سه ضلع مثلث اکسیژن، منبع حرارت و ماده سوختنی است. حال اگر هر یک از عناصر نام برده با استفاده از خاموش های کننده های خاصی از صحنه حذف شوند طولی نمی کشد که شاهد خاموش کردن آتش باشید. این تکنیک ها شامل سرد کردن، حذف اکسیژن، دور کردن ماده سوختنی، و قطع زنجیره شیمیایی آتش است.
سرد کردن آتش
سرد کردن آتش شیوه آسانی است که با از بین بردن حرارت انجام می شود. بدیهی است که زمانی که دیگر حرارتی وجود نداشته باشد، آتش هم کم کم خاموش می شود. آب، متداول ترین و ارزان ترین ماده ای است که می تواند این تکنیک را انجام دهد. در خاموش کردن آتش های کلاس A معمولا از این گزینه استفاده می کنند.
خفه کردن یا حذف اکسیژن
خفه کردن یا حذف اکسیژن، شیوه دیگری برای خاموش کردن آتش است. اگر شما با استفاده از برخی وسایل اکسیژن اطراف آتش را محدود کنید طولی نمی کشد تا آتش خاموش شود. اگر حریق محدود باشد ریختن خاک بر روی آن یا پوشاندن نقاط اشتعال با پتو می تواند اثر گذار باشد. در غیر این صورت باید از کپسول های آتش نشانی حاوی فوم استفاده کنید.
در این حالت زمانی که مقدار مشخصی از ماده خاموش کننده بر روی حریق پرتاب شود، فوم تغییراتی را در خود ایجاد کرده و با استفاده از حباب ها، لایه ای پتو مانند را بر روی آتش تشکیل می دهد. در این موقعیت حباب ها ضمن کاهش مقدار دمای حریق، اکسیژن اطراف آن را کم و کم تر می کنند. خفه کردن آتش همواره یکی از بهترین راه های مهار حریق های کلاس های مختلف است.
دور کردن ماده سوختنی
آتش سوزی تا زمانی ادامه دارد که چیزی برای سوختن وجود داشته باشد. حال اگر این ماده از این الگو حذف شود، آتش خاموش می شود چرا که دیگر راهی برای گسترش آن وجود ندارد. به عنوان مثال اگر آتش سوزی ایجاد شده نتیجه اشتعال گاز باشد، شما می توانید با قطع نشتی گاز، آن را متوقف کنید.
انسداد زنجیره شیمیایی آتش
انسداد زنجیره شیمیایی آتش یکی از موثر ترین شیوه های خاموش کردن آتش است. البته هزینه بالای انجام را نیز نمی توان نادیده گرفت. آتش، دارای تعدادی مولکول است که زمانی که در کنار هم قرار می گیرند، زنجیره ای از حریق را تشکیل می دهند. حال اگر با اضافه کردن برخی مواد شیمیایی این زنجیره ناقص شود، پروسه گسترش حریق با شکست مواجه می شود. خاموش کننده های پودر و گاز معمولا این کار را انجام می دهند.
چه حریق هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟
آب، نه تنها برای خاموشی تمام کلاس های آتش اثر گذار نیست، بلکه استفاده از آن می تواند در مواقعی به گسترش هر چه بیشتر آتش کمک کند. حریق کلاس E اولین گزینه ای است که می توانیم به آن اشاره داشته باشیم. می دانید که آب رسانای الکتریسیته است. پس بهره گیری از آن برای مهار این نوع از حریق ضمن بی فایده بودن احتمال برق گرفتگی را افزایش می دهد.
این حالت درباره آتش های گروه B و F نیز صدق می کند. اضافه کردن آب به موادی مثل بنزین، نفت، الکل و … مقدار ماده سوختنی را افزایش داده و به طبع خطرات جانی و مالی را بیشتر می کند. ریختن آب بر روی روغن و چربی های آشپزخانه نیز نتیجه عکس دارد. برای خاموش کردن آتش در این موارد باید از خاموش کننده های پودری یا گازی بهره برد.
اهمیت استفاده از سیستم های اطفای حریق هوشمند در خاموش کردن آتش
با بررسی آتش سوزی های بزرگی که در تاریخ رخ داده است به این نتیجه می رسید که اگر تجهیزات و تکنولوژی کافی برای خاموش کردن آتش وجود داشت، خسارات مالی و جانی هیچ گاه تا این اندازه اتفاق نمی افتادند. سیستم های هوشمند اطفای حریق دارای عملکرد دقیق تری هستند و درصد خطای آنها بسیار کم است. این سامانه ها به گونه ای طراحی شده اند که هر کاری که از عهده نیروی انسانی بر می آید را با جدیت بیشتری انجام دهند. یکی از بروزترین و البته شناخته شده ترین سیستم های خاموش کردن آتش که این روزها بر سر زبان افتاده است، کفس نام دارد. سیستم CAFS ترکیبی از ماده خاموش کننده، تجهیزات مکانیکی و نیروی انسانی است. پس می تواند بهترین عملکرد ممکن را از خود نشان دهد.
این اقلام فوم را به صورت خودکار به سمت آتش پرتاب می کنند. البته این پروسه با ریزبینی زیادی انجام می شود. بررسی نوع آتش، سرعت گسترش، نوع ماده قابل اشتعال، ارتفاع آتش و … از جمله مواردی است که توسط این سیستم آنالیز می شود. زمانی که فوم پرتاب شده از سمت سیستم کفس به آتش می رسد، پتویی از حباب ها را تشکیل می دهد که امکان نفوذ یا رد و بدل شدن اکسیژن در آن وجود ندارد. در نتیجه آتش با از دست دادن اکسیژن رفته رفته خاموش می شود.
از آنجایی که این حباب ها در سرد کردن آتش نیز موثر اند، دیگر نگرانی بابت اشتعال دوباره مواد باقی نمی ماند. سیستم کفس پسماند بسیار کمی را به جای می گذارد و برای محیط زیست و انسان ها ضرری ندارد. طراحی، تولید و بومی سازی سیستم خاموش کننده CAFS افتخاری است که مجموعه بزرگ کفسیران آن را از آن خود کرده است.
سوالات متداول
1- چرا نمی توان از آب برای خاموش کردن آتش تمام گروه ها استفاده کرد؟
اضافه کردن آب به مایعات قابل اشتعال، روغن ها و چربی های خوراکی و تجهیزاتی که دچار اتصالی شده اند نه تنها آتش را خاموش نمی کند بلکه به گسترش هر چه بیشتر آنها کمک می کند.
2- آیا پس از خاموش کردن آتش احتمال اشتعال دوباره آن وجود دارد؟
بله. اگر آتش به درستی مهار نشده باشد و درجه ای از حرارت در قسمت های زیرین خاکستر ها باقی مانده باشد، احتمال وقوع دوباره آتش وجود دارد.
3- آتش چگونه تشکیل می شود؟
زمانی که اکسیژن، ماده سوختنی و حرارت در کنار هم قرار می گیرند پدیده ای به نام حریق را تشکیل می دهند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!