زمانی که به برچسب اطلاعات یک محصول نگاه کنید. با سیری از مواد شیمیایی مختلف رو به رو می شوید که برای بدست آوردن یک ترکیب کنار هم جمع شده اند. این اقلام هر کدام دارای یک شرایط نگهداری خاص هستند که چگونگی استفاده‌ شان را هم در بر می گیرد. مثلا یک ماده شیمیایی باید در دمای خاصی نگهداری، و نهایتا 2 سی سی از آن به ماده اضافه شود. عدم رعایت این استاندارد می تواند عوارض مالی و جانی را به همراه داشته باشد. به همین خاطر است که تولید کنندگان مواد شیمیایی موظف اند از برگه sds استفاده کنند. اما سوالی که پیش می آید این است که برگه sds چیست؟ آیا تفاوتی بین آن و سند اطلاعات ایمنی MSDS وجود دارد؟

برگه اطلاعات sds چیست؟

ابتدا بهتر است به سوال sds چیست پاسخ دهیم. برگه sds که با عنوان Safety Data Sheet نیز شناخته می شود، یک سند از پیش تنظیم شده است که کلیه اطلاعات مربوط به یک ماده شیمیایی در آن جمع شده اند. حال این داده ها می تواند درباره چیستی آن ترکیب باشد یا درباره نحوه نگهداری و ممنوعیت های آن توضیح داده باشد. استفاده از برگه اس دی اس بسیار مهم است. چرا که استفاده کنندگان یک محصول تنها با کمک آن می توانند در آگاهی کامل و در شرایط ایمن از یک ماده شیمیایی بهره ببرند.

برگه اطلاعات ایمنی sds شامل چه مواردی است؟

اجزای ریز و درشت بسیاری در اس دی اس ها جای می گیرد تا فرد بداند در شرایط محیطی مختلف چگونه باید از ماده بهره ببرد. البته که این داده ها به طور سالانه بسته به اطلاعات جدیدی که در آن زمان بدست می آورند به طور چند باره منتشر می شوند. اصلی ترین داده های درج شده در برگه sds به شرح زیر است.

• اطلاعات قانونی
• داده های مربوط به حمل و نقل
• نکات وابسته به دفع
• اطلاعات زیست محیطی
• درصد پایداری یا واکنش پذیری
• خواص شیمیایی و فیزیکی
• توصیه های حفاظت فردی
• اقدامات ضروری در صورت انتشار ناخواسته
• اقدامات کمک های اولیه
• اطلاعاتی درباره ترکیبات تشکیل دهنده
• شناسايی و درج خطرات
• نام محصول و شرکت سازنده

برگه اطلاعات msds چیست؟

برگه های msds سند های اطلاعاتی هستند که کلیت داده های مربوط به یک ماده شیمیایی در آنها درج شده است. این اقلام توسط تولید کنندگان این مواد تهیه می شوند‌ و فرمت یکسانی ندارند. به عبارتی ممکن است یک ماده شیمیایی توسط تولید کنندگان مختلفی به مصرف برسد که برگه msds هر کدام شان دارای نمادهای مختلف و دستورالعمل های منحر به فردی هستند و هماهنگی میان آنها وجود ندارد.

تفاوت برگه اطلاعات ایمنی sds و msds

اگر بخواهیم صرفا قدمت سند های ایمنی را در نظر بگیریم برگه msds قدیمی تر است و sds به تازگی جایگزین آن شده است. اما اصلی ترین فرقی که میان این دو وجود دارد عدم وجود یک فرمت یا الگوی یکسان برای هر دوی آنها است. سایر وجه های متغیر میان دو گزینه به شرح زیر است.

1. فرمت و ساختار کلی: msds ها دارای فرمت یکسانی نیستند. به عبارت دیگر تعداد بخش ها، نماد ها و اطلاعات برگه های مختلفی که از سمت شرکت های متفاوت ارائه می شوند با هم فرق دارد. در واقع اصول واحدی برای آنها وجود نداشت و این عدم استانداردسازی می توانست افراد را به گمراهی بکشاند. این در حالی است که اس دی اس ها دارای یک اصل مشترک در تمام جهان هستند.
2. سیستم طبقه بندی شده: msds ها برای طبقه بندی داده هایشان از سیستم های محلی استفاده می کنند که هر یک از آنها با دیگری تطبیق یا هماهنگی ندارند. در مقابل اس دی اس یک اصل همگانی مشترک استفاده می کند که کلمات هشدار، خطر و سایر نماد ها در تمامی شان به یک شکل است.
3. محتوای داخلی: هر دو سند نام برده برای ارائه اطلاعات ایمنی به مصرف کنندگان ساخته شده اند. اما sds اطلاعات بیشتری را در اختیار افراد قرار می دهد. این ویژگی در msds ها وجود ندارد اگر هم داشته باشد بسیار پراکنده است.
4. هدف از تغییر: کارشناسان این حوزه msds را به sds تبدیل کردند. هدف از این تغییر کاهش سردرگمی مصرف کننده و افزایش ایمنی آن در سطح جهانی ذکر شده است. در حال حاضر این اقلام دارای 14 عنصر واحد در تمام اسناد امنیتی هستند.

یک مقایسه کلی میان sds و msds

احتمالا تا به اینجای کار به این درک رسیده باشید که اصلی ترین تفاوت msds و sds چیست؟ با این وجود ارائه یک جدول کامل برای ذکر شباهت ها و تفاوت های این دو سند خالی از لطف نیست. در ادامه نکاتی مثل مبنای قانونی، امکان دسترسی، سیستم طبقه بندی شده و ‌‌… را شرح می دهیم.

لازم به ذکر است که این برگه ها در سیستم های اطفای حریق نیز جایگاه ویژه ای دارند. چرا که بسیاری از خاموش کننده ها پیش از مصرف باید با مواد شیمیایی دیگری به مقدار مشخص ترکیب شوند. پس اس دی اس نقش مهمی را در بهبود امنیت محیط ایفا می کند. البته که حضور این سند به تنهایی کافی نیست. بلکه بهره گیری از سیستم های خاموش کننده آتش نوین نیز جزو ضروریات است.‌ از جمله این اقلام می توانیم به سامانه خاموش کننده کفس اشاره کنیم. این سیستم بر مبنای آب، کف و هوای فشرده کار می کند. پس می تواند فوم را با قدرت زیاد به بیرون پرتاب کرده و در خاموشی حداکثری آتش موثر باشد. در حال حاضر کفسیران تنها واحدی است که امتیاز بومی سازی این سامانه را در کشور از آن خود کرده است.

سوالات متداول

1- در میان دو سند نام برده کدام یک در حال حاضر استفاده می شود؟ سند msds به دلیل ایراداتی که ذکر کردیم از دور مصرف خارج شده است. در حال حاضر تمامی مصرف کنندگان از sds استفاده می کنند.

2- چرا msds را به sds تغییر دادند؟ این کار به منظور کاهش سردرگمی، افزایش ایمنی و ایجاد یک سامانه جهانی انجام شد.

3- آیا مقدار ایمنی MSDS و Sds یکسان است‌؟ هر دو گزینه برای ایجاد ایمنی در محیط ساخته شده اند. اما درصد آن در sds بیشتر است.