سیستم اطفا حریق کارخانه

آتش سوزی، پدیده ای است که ممکن است در اثر بی احتیاطی یک یا چند فرد در هر زمان و مکانی رخ دهد. حال به نظر شما مهار آتش در یک شرکت کوچک سخت تر است یا یک کارخانه بزرگ؟ بدیهی است که هر چه یک مکان بزرگ تر و پر تردد تر باشد انجام عملیات اطفای حریق دشوار تر خواهد بود. به همین خاطر است که نصب سیستم اطفا حریق کارخانه بسیار مهم است. این اماکن معمولا مملو از نیروی کاری، ماشین آلات و مواد قابل اشتعال است. در نتیجه اگر حریق در همان دقایق اولیه مهار نشود باید شاهد خسارات مالی و جانی زیادی باشید‌. در ادامه اطلاعات مفیدی را درباره سیستم اطفا حریق صنایع و البته کارخانه درج می کنیم.

منظور از سیستم اطفا حریق کارخانه چیست؟

منظور از سیستم اطفا حریق کارخانه، مجموعه تجهیزاتی است که برای محافظت بیشتر از آن محل در آنجا کار گذاری می شوند. این اقلام می توانند حریق را به موقع شناسایی کرده، و عملیات خاموشی آن را به صورت دستی یا اتوماتیک انجام دهند. سیستم اطفا حریق صنایع انواع مختلفی دارند به همین خاطر سامانه های خاموش کننده باید بر اساس معیارهایی مثل متراژ، حوزه کاری و نوع مواد موجود در انبار انتخاب شود.

چرا استفاده از سیستم اطفا حریق در کارخانه ها ضروری است؟

اگر آتش سوزی در یک مکان صنعتی مثل کارخانه رخ دهد باید منتظر خسارت مالی و احتمالا جانی زیادی باشید.‌ وجود تعداد زیادی کارگر، مواد اشتعال زا، و دستگاه‌ های الکترونیکی گران قیمت در این حالت دور از ذهن نیست. پس مهم است سامانه ای در کارخانه وجود داشته باشد که بتواند آتش را شناسایی و آن را مهار کند‌.
ماشین آلات، اولین و مهمترین مواردی هستند که نیاز وجود سیستم اطفا حریق صنعتی را در کارخانه ایجاد می کنند. این ماشین ها معمولا بزرگ و پر سر و صدا هستند. تولید حرارت بالا در حین کار نیز از آنها دور از انتظار نیست. پس اگر دستگاه دچار نقص الکتریکی شود یا مواد شیمیایی در آن نشتی کند طولی نمی کشد که یک آتش سوزی یا انفجار بزرگ رخ می دهد. دومین مورد، به مواد قابل اشتعالی مرتبط است که ممکن است در یک کارخانه وجود داشته باشند. اگر این اقلام به درستی استفاده‌ و ذخیره سازی نشوند، می توانند یک فاجعه بزرگ را به بار آورند‌. به عنوان مثال یک کارخانه تولید کاغذ در صورت سهل انگاری به راحتی می تواند دچار حریق شود. پس دو نکته باید در این وضعیت رعایت شود. اول دور کردن انبار از خط تولید، و دوم نصب سیستم اطفای حریق در صنایع.
در نهایت می توانیم به پدیده نقص الکتریکی اشاره کنیم. این احتلال از دیگر دلایلی است که می تواند سبب بروز آتش سوزی در کارخانه باشد. البته نقص الکتریکی ممکن است در هر جایی رخ دهد. اما در مکانی مثل کارخانه که دستگاه های الکتریکی زیادی وجود دارند احتمال بروز آن نیز بیشتر است. ناگفته نماند که برای از بین بردن آتش سوزی های الکتریکی نمی توانید از آب استفاده کنید. پس نصب یک سیستم خاموش کننده مناسب در این حالت ضروری است.

انواع سیستم اطفا حریق کارخانه

همانطور که پیش تر به آن اشاره کردیم سیستم اطفا حریق صنعتی دارای انواع مختلفی هستند که هر یک در شرایط خاصی کارایی دارند. پیش از انتخاب یک سیستم برای کارخانه تان، درصد ریسک آتش سوزی در این مکان را بررسی کرده، و بر همان اساس سیستمی را انتخاب کنید که بتواند بهترین و سریع ترین واکنش را از خود نشان دهد. انواع سیستم اطفا حریق صنایع عبارت است از:

• سیستم اطفا حریق آبی
• سیستم اطفا حریق گازی
• سیستم اطفا حریق فوم
• سیستم اطفا حریق پودری

سیستم اطفا حریق آبی

این نوع سیستم اطفا حریق صنعتی، از آب برای خاموش کردن آتش بهره می برد. پس دارای هزینه اندکی است چرا که این ماده خاموش کننده ارزان و در دسترس است. بهره گیری از این سامانه برای اطفای حریق های کلاس A (جامداتی مثل چوب، کاغذ، پارچه، مصالح ساختمانی و …) مناسب است‌. این تجهیزات می توانند به چهار شکل سیلابی، پیش عملگر، لوله خشک و لوله تر در فضا اعمال شوند.

سیستم اطفا حریق گازی

بر خلاف سیستم آبی که صرفا برای آتش سوزی برخی جامدات مفید است، سیستم اطفا حریق صنایع گازی می تواند برای مهار سه گروه از حریق ها کارآمد باشد. این دسته بندی ها به ترتیب شامل مایعات اشتعال زا، گاز های اشتعال زا و آتش سوزی های الکتریکی مفید است. گازهایی مثل آرگون، نیتروژن و کربن دی اکسید در این حین استفاده می شوند.
زمانی که این گاز ها در فضا پخش می شوند، هوای اطراف حریق دچار غلظت شده و درصد اکسیژن آن کاهش می یابد. در ادامه این روند حریق کم کم خاموش می شود. چرا که آتش برای باقی ماندن به سه عنصر اکسیژن، ماده سوختنی و حرارت نیاز دارد. حال اگر یک گزینه از میان آنها حذف شود طولی نمی کشد که حریق مهار شود.

سیستم اطفا حریق فوم

در این نوع تجهیزات (سیستم اطفا حریق صنایع فوم) از فوم (یک نوع کف آتش نشانی) برای مهار آتش افتاده‌ می کنند‌. سیستم های اطفای حریق فوم می توانند برای خاموشی آتش های گروه A و B یا همان جامدات و مایعات قابل اشتعال مفید باشد. زمانی که فوم بر روی حریق پاشیده می شود، لایه از حباب را بر روی آن تشکیل می دهد. این لایه درصد اکسیژن را محدود کرده و کم کم آتش را خفه می کند. این عملیات در حالی انجام می شود که علاوه بر کاهش احتمال شعله ور شدن دوباره آتش، پسماند بسیار کمی در محیط باقی می ماند.
سیستم کفس نمونه بارزی از یک سامانه است که برای خاموش کردن آتش از فوم بهره می برد. این سیستم بسیار دقیق است و پیش از شروع عملیات کلیه عناصر حیاتی مثل متراژ، اندازه آتش، سرعت گسترش آتش و فاصله تا حریق را بررسی کرده، و سپس فوم را به سمت آن پرتاب می کند. این تکنولوژی به قدری جدید است که کمتر کشوری به فناوری ساخت آن دسترسی دارد. خوشبختانه ایران هم در لیست این کشور ها است. مجموعه معتبر کفسیران مفتخر است که برای اولین بار سامانه خاموش کننده کفس را در کشور بومی سازی و معرفی کرده است.

سیستم اطفا حریق پودری

بی کربنات پتاسیم، بی کربنات سدیم، و مونو آمونیم فسفات از جمله پودرهای شیمیایی هستند که می توانند آتش را خاموش کنند‌. پس بدیهی است که دسته دیگری از سیستم اطفای حریق کارخانه از انواع پودر برای خاموشی آتش استفاده کنند‌. این اقلام می توانند در مهار سه دسته از حریق ها که شامل A، B، و C هستند مفید باشند. کارگزاری این سیستم ها در کارخانه هایی رواج دارد که در تولید محصولات شان از مواد اشتعال زا شیمیایی استفاده می کنند.

راهنمای انتخاب سیستم اطفا حریق کارخانه

واضح است که چنین سیستمی برای حفاظت از نیروی های انسانی و کلیه تجهیزات موجود در یک کارخانه در برابر آتش سوزی مورد استفاده قرار می گیرند. این موارد در صورتی اتفاق می افتد که شما به عنوان متصدی کارخانه سیستم اطفای حریق آن را به درستی انتخاب کرده باشید. در ادامه نکاتی را ذکر می کنیم که در هنگام تهیه سیستم اطفا حریق صنعتی باید به آنها توجه کنید.

1. بررسی احتمال وقوع حادثه: پیش از خرید سیستم اطفا حریق، بهتر است مواردی مثل منابع احتمالی آتش سوزی، ابعاد تاسیسات، متراژ کارخانه، نوع مواد، ماشین آلات و چگونگی چیدمان آنها را بررسی کنید. چرا که این نکات درصد ریسک آتش سوزی در مکان را تعیین می کنند و سبب گسترش زود هنگام آن می شوند‌.
2. نصب سیستم خاموش کننده به صورت استاندارد: در هنگام نصب سامانه به نکاتی مثل احتمال گسترش کارخانه، سهولت نگهداری و چگونگی دسترسی توجه کنید. تمام سیستم های اطفای حریق دارای یک سری قوانین و استاندارد ها هستند که باید بر همان اساس نصب و نگهداری شوند. بهتر است در این حین به توصیه های واحد سازنده نیز توجه کنید.
3. سرویس دهی و تعمیرات به موقع: زمانی که سیستم را تهیه کردید، باید به طور منظم آن را بررسی کنید تا اشکالی در کارکرد آن وجود نداشته باشد‌. در این حین ممکن است مجبور باشید برخی قطعات را تعمیر یا تعویض کنید. دوره زمانی چک کردن سامانه و چگونگی آزمودن آن بر اساس مقررات آتش نشانی، الزامات NFPA و توصیه های سازنده انجام می شود.
4. آموزش به کارکنان: کارکنانی که در یک کارخانه مشغول به کار هستند باید چگونگی کارکرد سیستم اطفا حریق و معانی واکنش ها و هشدارهای آن را به درستی بدانند تا بتواند در هنگام بروز حادثه رویکرد صحیحی را از خود نشان دهند.

یک کارخانه مملو از نیروی انسانی، تجهیزات الکترونیکی، و مواد قابل اشتعال است. پس اگر اقدامات امنیتی به درستی در آنجا انجام نشود بروز یک آتش سوزی بزرگ چندان هم دور از ذهن نیست. در این حالت اهمیت نصب سیستم های اطفای حریق در کارخانه بیش از پیش مورد توجه قرار می گیرد‌. به طور کلی سیستم اطفا حریق کارخانه شامل کلیه تجهیزاتی است که آتش را در همان لحظات ابتدایی شناسایی کرده و اقداماتی را برای خاموشی آن انجام می دهند.