فوم آتش نشانی

منحل کردن حوادثی که به واسطه حرارت رخ می دهد نیازمند انجام پروسه پیچیده‌ ای است. این فرایند حضور بسیاری از تجهیزات ایمنی و دفاعی را می طلبد. عموم مردم زمانی که با حادثه ای چون آتش سوزی مواجه می شوند، تلاش می کنند آتش به وجود آمده را به کمک آب خاموش کنند. غافل از اینکه این کار عملا اشتباه است. بسته به نوع آتش سوزی، تجهیزات مورد نیاز خاموش کردن آنها نیز متفاوت است. در برخی حوادث حرارت به وجود آمده نتیجه اتصالات الکترونیکی است. در چنین شرایطی برای از فوم آتش نشانی استفاده‌ کرد. فوم آتش نشانی، یکی از مهم ترین تجهیزاتی است که یک آتش نشان باید در عملیات های دفاعی خود به همراه داشته باشد.
فوم آتش نشانی نوعی خاموش کننده حریق است. این ماده در طی سالیان سال به عنوان یک اطفا کننده حرارت (آتش) شناخته می شود. البته سیستم اطفا حریق CAFS نیز که فوم و آب را شامل می شود یک روش جدید و موثر مهار آتش است که کفسیران آن را به صورت تخصصی ارائه می دهد.
برخی فعالان این حوزه این ماده را به عنوان کف آتش نشانی نیز می شناسند. این محصول می تواند با کمک ترکیبات خاص خود آتش را پوشش داده، و لایه ای از کف را بر روی حریق ایجاد کند. این پوشش که به دید برخی مانند یک پتو عمل می کند، در نهایت منجر به خاموشی آتش می شود. مشخصات فنی فوم آتش نشانی منجر می شود که بهره گیری از آن در حوادث مختلف مثمر ثمر باشد. با مطالعه‌ این محتوا می توانید دانش خود را درباره این کف آتش نشانی ارتقا دهید.

کپسول آتش نشانی

مواد تشکیل دهنده فوم آتش نشانی

با اینکه قدمت فوم های مخصوص اطفای حریق به بیش از 50 سال می رسد، فرمولاسیون ساختاری آنها برای بهبود هر چه بیشتر شان دائما در حال تغییر است. لازم به ذکر است که این اقلام جدید در گام اول میزان ضرر فوم آتش نشانی را برای طبیعت کاهش می دهد. در ادامه برخی از مهم‌ ترین متریال تشکیل دهنده کف آتش نشانی را ذکر می کنیم.
رقیق کننده : اگرچه انواع و اقسام مایعات شیمیایی در این مخلوط یافت می شود. اما آب اصلی ترین رقیق کننده کف آتش نشانی است.
حل کننده ها : دی ال، بوتوکسی اتانول، پروپانول، اتیلن گلیکول، تری اتانول آمین، اتانول، پروپان دی ال و تترا اتیلن گلیکول دی متیل اتر برخی از مهم ترین حلال هایی هستند که در استاندارد فوم آتش نشانی به آنها اشاره شده است. بر اساس مشخصات فنی فوم آتش نشانی، هر یک از این اقلام می توانند از برند خاصی باشند.
مواد فعال سطحی : فلور الکیل سورفکتانت، سولفات منیزیم، اکتیل فنوکسی پلی اتوکسی اتانول، الکیل دی متیل آمید اسید، و آلکیل پلی گلیکوساید جزو اقلامی هستند که به عنوان مواد فعال سطحی، در این فوم وجود دارند.
سایر موارد : به غیر از عناوین نام برده، متریال دیگری نیز بخشی از مخلوط فوم آتش نشانی را تشکیل می دهند. این عناوین در دسته بندی بخصوصی قرار نمی گیرند. رزین پلی ساکارید، زیست کش ها، سدیم کلرید، سولفات آهن، و اسید سیتریک در این دسته بندی قرار می گیرند.

انواع فوم آتش نشانی

از آنجایی که هر حادثه ای تجهیزات بخصوص خود را می طلبد. انواع فوم آتش نشانی با متریال متفاوت تولید، و روانه بازار می شوند. البته دسته بندی این محصولات به وسیله فاکتور های کوچک و بزرگ بسیاری انجام‌ می شود. به گونه ای که هر گروه از فوم ها، خود دارای دسته های دیگری نیز هستند.
غلظت، درجه انبساط، ساختار شیمیایی، کلاس حریق، و روش تولید از جمله معیار های مهم تقسیم بندی انواع فوم آتش نشانی هستند. لازم به ذکر است که اصلی ترین گروه بندی این نوع فوم، در دو دسته ی مکانیکی و شیمیایی خلاصه می شود. در ادامه برخی از مهم ترین عناوین این دسته ذکر می شود.

1. فوم شیمیایی
2. فوم مکانیکی
3. فوم طبیعی
4. فوم ساختگی

فوم آتش نشانی شیمیایی

فوم های شیمیایی، یکی پر استفاده‌ ترین فوم آتش نشانی این دسته هستند. این ترکیبات اصولا از واکنش مستقیم دو ماده غیر طبیعی بدست می آیند. انحلال یک محلول قلیایی (بیکربنات سدیم به علاوه اسید سولفات آمونیم) به همراه آب و برخی املاح پایدار کننده، می تواند منجر به تولید یک فوم شیمیایی شود. فوم آتش نشانی شیمیایی تاثیر مثبتی بر طبیعت ندارد، از این رو پیشنهاد می شود که بهره گیری از آن کاملا حساب شده باشد.

فوم آتش مکانیکی

بیشتر فوم هایی که در بازار های مصرف عرضه می شوند، به شیوه مکانیکی ساخته شده اند. این ماده با ترکیب یک فوم غلیظ و آب تولید می شود. نسبت هر یک از اقلام نام برده در استاندارد فوم آتش نشانی مشخص است. پس از بدست آمدن این ترکیب پروسه هواگیری ماده انجام می شود. در نهایت فوم مکانیکی آماده استفاده است.
لازم به ذکر است که فوم های مکانیکی خود به در دو دسته ی طبیعی و ساختگی یافت می شوند. از آنجایی که میزان غلظت فوم آتش نشانی تاثیر مستقیمی بر کارکرد آن دارد. غلظت این ماده به سه دسته ی مجزای انبساط زیاد، انبساط متوسط و انبساط اندک‌ تقسیم می شود.

فوم طبیعی

اگر بخواهیم فوم طبیعی را به صورت کامل شرح دهیم. باید انواع مختلف آن را به وضوح بررسی کنیم. اقلام تشکیل دهنده، نسبت مواد، شیوه تولید و غیره در هر یک از اجزای این دسته بندی متفاوت است. به همین جهت شما شاهد تولید فوم هایی خواهید بود که داشتن وجوه اشتراک، تفاوت های برجسته ای دارند. برخی از اصلی ترین فوم های طبیعی آتش نشانی عبارت است از:

• فوم PF
• فوم FPF
• فوم FFFP
• فوم AR- FFFP

فوم PF

کف آتش نشانی PF که به عنوان فوم آتش نشانی پروتئینی منظم از آن یاد می شود،‌ اولین عضو دسته بندی انواع فوم آتش نشانی طبیعی است. دوره اوج فوم PF در زمان جنگ جهانی اول شکل گرفت. در آن زمان آمار تولید و مصرف این محصول در بالاترین حد ممکن قرار داشت.
فوم هایی که پایه ی اصلی آنها پروتئین است به نسبت فوم های سنتزی سرعت انتشار محدود تری را به خود اختصاص می دهد. در مقابل پوشش محکم و مقاومت گرمایی بالا از جمله خواص بارز فوم PF است. جالب است بدانید این نوع فوم ها به نسبت نوع سنتزی شان با سهولت بیشتری در طبیعت تجزیه‌ می شوند.
منشا تامین کننده فوم PF یک ترکیب طبیعی است. پروتئین و اسید آمینه مهمترین عناصری هستند که باید در ترکیب این فوم وجود داشته باشند. این عنصر ها از طریق موادی همچون گیاهان، پر پرندگان، و شاخ و سم تامین می شوند. البته شما می توانید نمونه هایی از آن را پیدا کنید که غلظت بیشتری دارند‌. این نمونه ها معمولا با درصد 3 و 6 تولید می شوند.
بهره گیری از این فوم در مواردی کارآمد است که قصد داشته باشید مایعات قابل احتراق و اشتعالی که اصولا در مخازن نگهداری می شوند را خاموش کنید. البته این اقلام همیشه در مخازن محبوس نمی شوند. بلکه ممکن است این بهره گیری از فوم در زمان بهره برداری از یک محصول و یا حمل و نقل آن اتفاق بيفتد.

فوم FPF

فوم های فلورو پروتئین یا همان FPF از افزایش غلظت فوم های پروتئینی بدست می آیند. مقدار اندکی از فعال کننده های فلوئوردار نیز می تواند این ترکیب را کامل کنند. فوم های فلورو پروتئین به نسبت همتایشان (فوم پروتئینی) با نظم و سهولت بیشتری حرکت می کنند.
جدا از این مسئله، برتری مزایای فوم FPF فوم آتش نشانی پروتئینی منجر می شود آمار استفاده از این ماده در برخی فعالیت های خاص بیشتر باشد. در کلیه مواردی که سرعت انجام عملیات اطفا حریق در اولویت است، بهره گیری از فوم های فلورو پروتئین توصیه می شود.
این ترکیب طبیعی می تواند مقاومت بالایی را در مقابل هیدروکربن ها از خود نشان دهد. علاوه بر آن درصد سازگاری بالای آنان در برابر اقلام شیمیایی خشک، این فوم را از انواع دیگر فوم آتش نشانی جدا می کند. معمولا چگالی فوم آتش نشانی در آن دست از اقلامی که منشا طبیعی دارند کمتر است.

فوم FFFP

پایه ی اصلی فوم FFFP از مواد فعال کننده فلوئوردار و فوم پروتئینی به دست می آید. پروسه تولید فوم آتش نشانی FFFP به نسبت دو عنوان نام برده کمی پیچیده تر است. به همین دلیل فرآید تولید آن علاوه بر زمان بیشتر، هزینه های بزرگتری را به خود اختصاص می دهد. با کمی بررسی به این نتیجه رسیده ایم که فوم آتش نشانی FFFP به نسبت دیگر فوم های مشابه، خاصیت پوشش پذیری بیشتری را در مقابل مایعات قابل اشتعال از خود نشان می دهد.

فوم AR- FFFP

فوم آتش نشانی AR- FFFP از لحاظ ساختاری، شباهت بسیاری را به دیگر اقلام این دسته دارد. اما یک تفاوت بارز در آن یافت می شود. ترکیبات این ماده برخی پلیمر ها همچون پلی ساکاریت را در خود جای می دهد. پلیمر استفاده شده در این محصول سبب می شود لایه ی محکمی از کف بر روی آتش ایجاد شود. این حالت زمانی رخ می دهد که عملیات اطفا حریق کلید خورده باشد.

فوم آتش نشانی ساختگی

فوم آتش نشانی ساختگی، اثرات مخربی را بر طبیعت باقی می گذارد. این تاثیر مخرب آمار استفاده‌ از آن را به شدت کاهش می دهد. با این وجود این اقلام می توانند عملکرد بهتری را در برابر آتش سوزی های گسترده از خود نشان دهند. با بررسی اقلام تشکیل دهنده این محصول، شاهد حضور فعال کننده هایی خواهید بود که کارایی این فوم تا حدودی با آنان بستگی دارد. دترجنت مهم ترین فعال کننده ای است که در این ماده یافت می شود.
زمانی که فوم آتش نشانی ساختگی بر روی حرارت پاشیده می شود. سمی از آن خارج خواهد شد. این ماده ی سمی می تواند تا مدت ها بر روی موجودات طبیعی باقی بماند. فوم AFFF، کلاس A و AR AFFF جزو مهمترین تولیداتی هستند که از نظر استاندارد فوم آتش نشانی در دسته محصولات ساختگی قرار می گیرند.

فوم AFFF

فوم آتش نشانی Afff در دسته ی اقلام سنتزی قرار می گیرد. علت طراحی ترکیب و تولید این فوم ها، افزایش سرعت خاموش کنندگی در حین آتش سوزی عنوان شده است. از سویی دیگر این ماده نمی تواند مدت زیادی را در برابر حرارت از خود نشان دهد. مخصوصا در مواقعی که عملیات اطفا آتش در میان باشد.
با این وجود سرعت بالای این فوم در تشکیل یک پوسته از جنس کف بر روی حرارت (آتش) تحسین برانگیز است. این نوع فوم ها اصولا نقطه جوش بالایی را به خود اختصاص می دهند، چگالی فوم آتش نشانی در این نوع بیشتر بوده، و در نتیجه این ماده از عمر مفید بیشتری برخوردار است.

فوم کلاس A

پایدار کننده ها، مایعات حلال، و فعال ساز هایی همچون هیدروکربن پایه ی اصلی فوم کلاس A را تشکیل می دهند. وجود این عناوین در کنار هم می تواند منجر به تولید فومی شود که خاصیت نفوذ پذیری و چسبندگی بالایی دارد. به خاطر استفاده از این ترکیب، در هنگام پاشش آن بر روی آتش شاهد فرو نشست بخار هایی خواهید بود که در حین حریق به وجود آمده اند.

فوم AR AFFF

این عضو از فوم آتش نشانی، به منظور رفق آتش سوزی اقلام مشتعل شونده مانند الکل، مایعات سوختنی، و هیدروکربن ساخته می شود‌. از مشخصات فنی فوم آتش نشانی AR AFFF این گونه نشان می دهد که این محصول شباهت قابل توجهی را به فوم AFFF دارد. با کمی بررسی به این نکته می رسید که تنها تفاوت میان این دو فوم آتش نشانی نسبت مصرف اقلام اولیه در هر کدام از آنهاست.
بهترین ویژگی که فوم فوم AR AFFF می تواند در میان انواع فوم آتش نشانی به خود اختصاص دهد، مقاوم بالا در برابر الکل است. توجه داشته باشید که آن دسته از آتش سوزی هایی که به واسطه مواد هیدروکربنی رخ می دهند، دارای بخار اضافه ای هستند که می توانند تاثیرات فوم AFFF را از بین ببرند. پس بهتر است در این حوادث از این نوع فوم استفاده نشود.

خصوصیات فوم آتش نشانی

انواع فوم آتش نشانی برای اثبات کیفیت شان، باید برخی خصوصیات را در خود داشته باشند. بهتر است در هنگام تهیه این محصولات، به مشخصات فوم آتش نشانی تان دقت کنید. چرا که حدس این موارد معمولا از طریق مشخصات فنی یک کالا امکان پذیر است. از آنجایی که هر کدام از عناوینی که در لیست انواع فوم آتش نشانی قرار می گیرند دارای خواص بخصوصی هستند، نمی توان به طور حتم به این نتیجه رسید که هر عضو از این مجموعه باید دارای چه خاصیت هایی باشند. چرا که عملکرد هر یک از کف های آتش نشانی بسته به نوع آتش سوزی متفاوت است.
به طور کلی، یک فوم آتش نشانی با کیفیت باید پوشش دهی مناسبی را در هنگام آتش سوزی از خود ارائه دهد. اگر این پروسه به درستی انجام شود، چسبندگی وارده بر روی حریق سبب می شود عایقی از جنس فوم بر مرکز حرارت ایجاد شود. هنگامی که این پوسته حرارت را احاطه می کند. اکسیژن به حداقل می رسد. در نتیجه آتش خاموش می شود.
قاعده ی بعدی در میزان مقاومت فوم آتش نشانی در برابر حرارت خلاصه می شود. حباب هایی که به منظور پوشش آتش از کپسول خارج می شوند، باید بیشترین اثر گذاری را در خاموشی آتش داشته باشند. مقاومت اندک در برابر حرارت سبب می شود این پوشش منحل شود. اگر حباب ها در دمای بالا شکل اولیه خود را از دست دهند، عملیات اطفا حریق با شکست مواجه می شود.
کف آتش نشانی می بایست تحمل معقولی را در زمان آتش سوزی از خود نشان دهد. فرو نشاندن گاز های ناشی از آتش سوزی نیز از جمله خصوصیاتی است که یک فوم آتش نشانی استاندارد باید داشته باشد. دسته بندی انواع فوم آتش نشانی به متخصصان این امکان را می دهد که بر اساس ترکیبات و خصوصیات آن فوم، از آن برای مهار آتش سوزی های مختلف استفاده کنند.

اصطلاحات رایج فوم آتش نشانی

برخی از محصولات دفاعی و ایمنی که در حوزه تجهیزات آتش نشانی ساخته می شوند، دارای کاربرد های بخصوصی هستند. این کارایی ویژه این انتظار را ایجاد می کند که استفاده کنندگان این محصول دارای شناخت و دانش ویژه ای باشند. شایان ذکر است که انواع فوم آتش نشانی از این قاعده مستثنی نیستند.
در پروسه تولید و مصرف از فوم آتش نشانی ممکن است با اصطلاحاتی مواجه شوید که مفهوم آن را به خوبی ندانید. این قواعد گفتاری در حقیقت می توانند حالات مختلف یک ماده (کف آتش نشانی) را توصیف کنند‌. از آنجایی که آشنایی با این اصطلاحات خالی از لطف نیست، در ادامه این مطلب عناوینی را ذکر کرده ایم که لقب رایج ترین اصطلاحات کف آتش نشانی را از آن خود کرده اند.
فوم با غلظت بالا: همانطور که از عنوان این محصول می توان حدس زد، این لقب برای فومی است که به شکل بسیار غلیظی تولید شده، و در بسته بندی هایی همچون سطل های درپوش دار و بشکه عرضه می شوند.
محلول فوم : زمانی که فوم با غلظت بالا را با کمی آب (که مقدار آن از پیش مشخص شده است) ترکیب کنیم، مایعی به دست می آید که آن را اصطلاحا محلول فوم می نامند.
فوم نهایی : فوم نهایی زمانی به تولید می رسد که بخش مشخصی از هوا به محلول فوم وارد شود. همانطور که انتظار می رود فرایند اضافه کردن اکسیژن به محلول به واسطه دستگاه های مخصوص انجام می شود. محصول به دست آمده برای عملیات اطفا حریق استفاده می شود.

چگالی فوم آتش نشانی

فوم آتش نشانی، توده ای به هم‌ پیوسته از حباب های ریز و یکدست است. درون این حباب ها سراسر از اکسیژن است. نسبت ترکیبات یک فوم به علاوه ی چگالی آن می توانند تاثیر قابل توجهی در خصوصیات کارکردی آن داشته باشند. کف آتش نشانی به نسبت آب، روغن، بنزین و غیره چگالی کمتری دارد.

استاندارد فوم آتش نشانی

اینکه یک کف آتش نشانی بر اساس استانداردهای از پیش تعیین شده تولید شده باشد بیش از آنچه که تصور کنید مهم است. استاندارد های ساختاری یک محصول در حقیقت کلیه باید ها و نباید هایی را ذکر می کنند که باید در پروسه تولید یک کالا به کار رفته باشد. ایمن صنعت جزو محدود تولید کنندگانی است که صفر تا صد محصولات تولیدی اش بر اساس استاندارد های روز دنیا ساخته شده اند. بی شک دلیل پیشگام بودن این نام تجاری در عرصه اقلام ایمنی و آتش نشانی نیز همین است. در ادامه برخی از مهم ترین استاندارد هایی که باید در یک فوم آتش نشانی استاندارد وجود داشته باشند ذکر می شود.

• طول عمر : حداکثر 5 سال
• درصد فوم : 1 تا 6 درصد
• بسته بندی : مخازن 30 تا 220 لیتری
• ضریب انبساط فوم : 7 الی 1200 برابر

فوم آتش نشانی با کیفیت را از کجا تهیه کنیم؟

تهیه یک فوم آتش نشانی با کیفیت می تواند پروسه کاری بسیاری از فعالیت های دفاعی آتش نشانان را تحت تاثیر قرار دهد. پس مهم است که فوم مورد استفاده شما از چه برندی باشد و یا به واسطه کدام تولید کننده تولید شده باشد. ایمن صنعت یکی از بهترین عرضه کنندگانی است که اقدام به تولید انواع فوم آتش نشانی کرده است.
از آنجایی که ایمن صنعت تجهیزات و البته دانش بروزی را در اختیار دارد، می تواند فوم هایی را به دست مصرف کننده برساند که بر اساس آخرین استاندارد های فوم سازی تولید شده اند. بهره گیری از مواد اولیه تخصصی، از جمله مزایایی است که در محصولات این نام تجاری به وضوح دیده می شود. نسبت دقیق هر یک از ترکیبات فوم آتش نشانی در این تولیدات نیز مزیتی است که نمی توان از آن چشم پوشی کرد.
علاوه بر انواع فوم های آتش نشانی که به ذکر آن ها پرداختیم، ایمن صنعت نوعی از جدیدترین سیستم ترکیبی فوم و آب را با نام CAFS به متقاضیان عرضه می کند. این سیستم خاموش کردن آتش کارایی فوق العاده ای دارد و چون با فشار بالا خارج می شود با برد وسیع خود باعث خاموش شدن مقدار زیادی از آتش خواهد شد.
سیستم اطفا حریق CAFS به دلیل رطوبت آب و فوم موجود در آن برای خاموش کردن حریق ناشی از سوخت های فسیلی یا صنعتی بسیار مناسب است. توصیه می شود که کارگاه ها، کارخانه ها یا سایر مراکز صنعتی برای امنیت بیشتر از سیستم CAFS جهت تجهیز مکان خود استفاده نمایند.