در این مقاله قصد داریم در مورد سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور صحبت کنیم و هر آنچه که نیاز است در مورد آن بدانید را بیان کنیم. با توجه به رشد روزافزونی که تکنولوژی پیدا کرده است شرکت‌های زیادی دیتا سنتر یا همان اتاق‌های سرور را تاسیس کرده‌اند. بنابراین بعد از راه‌اندازی این مکان‌ها بحث امنیت آن‌ها به میان می‌آید. یکی از سیستم‌هایی که برای امنیت و جلوگیری از، از بین رفتن تجهیزات کمک می‌کند، سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور می‌باشد که از وقوع آتش سوزی در این تجهیزات گران قیمت جلوگیری می‌کند.

سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور

اتاق سرور یا همان دیتا سنتر مرکزی است که در آن اطلاعات حیاتی نگهداری می‌شوند و در حال سرویس دهی به افرادی در داخل و خارج از سازمان می‌باشد. اگر اتاق سرور با مشکلی روبرو شود، خسارت‌های فراوانی به بار خواهد آمد زیرا هم تجهیزات مورد استفاده در اتاق بسیار گران هستند و هم خدمات این دیتا سنترها دارای کسب درآمد می‌باشد که قطع شدن آن زیان‌های زیادی را برای سازمان به همراه دارد.
در اتاق‌های سرور مجموعه‌ای از کابل‌ها، تابلوهای برق و سیستم‌های مختلف استفاده شده است که هر کدام می‌توانند تولید حرارت کنند و دچار آتش سوزی شوند. در نتیجه باید در برابر این آتش سوزی محافظت شوند. به همین دلیل لازم است که از سیستم اعلام و اطفا حریق در اتاق سرور استفاده شود تا از وقوع هرگونه مشکلی در ارتباط با آتش سوزی جلوگیری شود و درصورت وقوع بتوان آتش را مهار کرد. استفاده از سیستم‌های اعلام و اطفا حریق در دیتا سنترها یک امر بسیار حیاتی می‌باشد. در این سیستم‌ها بدون اینکه انسان‌ها دخالت کنند، سیستم قادر است که آتش را به‌صورت اتوماتیک خاموش کند و گران‌ترین و با ارزش‌ترین اتاق ساختمان را از آتش نجات دهد.

سیستم مورد استفاده برای اعلام و اطفا حریق اتاق سرور

سیستم اعلام حریق دیتا سنترها می‌تواند با دو روش مختلف آتش را مهار کند:

اطفا حریق گاز درج

این روش از طریق کاهش سطح اکسیژن به زیر ۱۵ درصد و جابه‌جایی اکسیژن با گاز آرگون و یا نیتروژن عملیات خود را انجام می‌دهد. در این سیستم همچنین ایمنی افراد حاضر در اتاق سرور نیز با نگه داشتن سطح اکسیژن در یک حد معین برای تنفس در نظر گرفته می‌شود.

سرکوب گاز مصنوعی

در این نوع سیستم‌ها به جای اینکه سطح اکسیژن کاهش پیدا کند با کمک یک سیستم خنک کننده گرما را حذف می‌کنند.

فاکتورهای مهم برای طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور

با توجه به استانداردهای آتش نشانی فاکتورهای زیادی وجود دارد که برای طراحی سیستم اعلام و اطفا حریق باید در نظر گرفته شوند. اولین مورد مربوط به مکان مورد نظر است که باید توسط یک کارشناس ایمنی بازدید و تایید شود. سپس لازم است که موارد زیر محاسبه شوند:

• توجه به ابعاد مکانی که نیاز به سیستم اعلام و اطفا حریق دارد یعنی طول عرض و ارتفاع
• سقف کاذب و کف کاذب در صورت وجود و ارتفاع آن
• آرایش رک‌ها و طرز چینش (اتاقک سرد یا رودررو)
• سیستم سرمایشی مثلا سیستم اسپیلت کولینگ یا HVAC و محاسبه سرعت پرتاب باد آن
• بررسی اینکه کابل‌های برق از داخل سقف یا کف کاذب عبور کرده‌اند یا از لدر سقفی
• شهری که اتاق سرور در آن قرار گرفته است و ارتفاع این شهر نسبت به سطح دریا
• مناطق مورد نیاز اعلام و اطفا حریق در اتاق‌های مختلف (زون بندی اعلام و اطفا)
• دمای کاری اتاق که در اتاق سرور معمولا بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است.
• غلظت محیط بر اساس استاندارد که در کلاس C حریق عددی بین ۷ تا ۹ است.

چگونگی عملکرد سیستم اعلام و اطفا حریق دیتاسنتر

سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور از طریق تشخیص ویژگی‌های آتش در فضا می‌تواند آتش را تشخیص دهد و آن را مهار کند. این کار توسط تجهیزات و اجزای این سیستم که در دیتا سنتر (اتاق سرور) نصب می‌شوند انجام می‌گیرد. این اجزا با همکاری یکدیگر در تشخیص ویژگی‌های آتش، کار خود را شروع می‌کنند. در نهایت نیز اعلام هشدار توسط آژیر و زنگ خطر، پیامک و یا برقراری تماس انجام می‌گیرد و از این طریق به افراد هشدار داده می‌شود.

اجزای سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور

سیستم اعلام و اطفا حریق از اجزای اعلام حریق، اطفا حریق، مجموعه شستی‌ها، هشدار دهنده‌ها، تلفن و باتری تشکیل می‌شود. در این بخش به بررسی کامل اجزای این سیستم می‌پردازیم:

مجموعه اجزای سیستم اعلام حریق اتاق سرور

تجهیزاتی که در این سیستم با یکدیگر همکاری می‌کنند تا بتوانند آتش را تشخیص دهند، شامل موارد زیر می‌باشند:

لوله کشی اعلام حریق یا کیبل منیجمنت

اولین اقدام برای اجرای سیستم اعلام و اطفا حریق دیتا سنتر، لوله کشی اعلام حریق یا همان کیبل منیجمنت می‌باشد. این عملیات باید با استفاده از استاندارد PG13.5 اجرا شود که در آن کابل‌های نسوز را از داخل این لوله‌ها یا کابل خرطومی عبور می‌دهند.

کابل نسوز اعلام حریق

همانطور که از نام آن‌ها پیداست، کابل‌هایی نسوز هستند که اگر در برابر آتش قرار بگیرند ‌می‌توانند کار خود را به‌درستی انجام دهند. بنابراین لازم است که از کابل‌های نسوز با نویزگیر یا شیلد محافظ از جنس انعطاف پذیر استفاده شود که به هنگام آتش سوزی خود دچار آتش نشوند و یا باعث گسترش آن نگردند. همچنین این کابل‌ها می‌توانند در هنگام آتش سوزی جریان را از خود عبور دهند تا سیستم به درستی به کار خود ادامه دهد.

کنترل مرکزی اتاق سرور

مهم‌ترین بخش سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور، کنترل پنل مرکزی است که تمامی اجزای اعلام حریق مانند آژیر فلاشر، شستی، دتکتور، منابع تغذیه و … به این کنترل پنل متصل می‌شوند. در این بخش تمامی مسئولیت‌ها توسط میکرو پروسسورها انجام می‌گیرد.
کنترل مرکزی حداقل دارای سه بخش است. دتکتورها خود در دو بخش به کنترل مرکزی وارد می‌شوند که بخش دوم وظیفه فعال کردن هشدار سیستم را بر عهده دارد. سیستم بعد از هشدار دوم فعال می‌شود و دلیل این کار نیز این است که گازی که از سیستم آزاد می‌شود، بسیار گران قیمت است و اگر در صورت هشدار اشتباه آزاد شود خسارت مالی فراوانی را وارد می‌کند.

دتکتور دودی و حرارتی دیتا سنتر

دتکتور ها وسیله‌ای هستند که می‌توانند دود و حرارت را تشخیص دهند. وقتی آتش سوزی رخ می‌دهد دود یا حرارتی که از آتش به وجود می‌آیند به سمت سقف می‌روند و دتکتور می‌تواند آن‌ها را شناسایی کند. سپس یک هشدار آتش را به سیستم کنترل ارسال می‌کند.

دتکتور دمنده

از آنجا که در اتاق سرور از سیستم‌های سرمایشی استفاده می‌شود، دود و حرارت خیلی دیرتر به دتکتور می‌رسد و اعلام حریق به سیستم کنترل نیز دیرتر رخ می‌دهد. به همین دلیل در کنار دتکتورها از سیستمی به نام ایر سمپلینگ استفاده می‌شود که می‌تواند دود را مکش کند. این سیستم به‌طور پیوسته هوا را مکش می‌کند و غلظت دود را بررسی می‌کند و اگر این غلظت از حد معینی بالاتر رود به کنترل سنتر اعلام حریق می‌کند.

کابل خطی حرارتی

این کابل‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که اگر دما بالاتر از ۶۸ درجه، ۸۶ درجه و ۱۰۸ درجه برسد، می‌توانند آتش را تشخیص دهند و آن را به اطلاع کنترل سنتر برسانند.

اجزای سیستم اطفا حریق اتاق سرور

سیستم اعلام حریق اتاق سرور با کمک گازها کار خود را انجام می‌دهد، زیرا مواد دیگر مانند پودر، کف و … به تجهیزات آسیب وارد می‌کنند.

1. گاز مصرفی در سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور: در این سیستم‌ها از گازهای خنثی و پاک مانند FM200 استفاده می‌شود.
2. سیلندر یا کپسول سیستم اعلام و اطفاء حریق دیتا سنتر: محلی که گاز برای خاموش کردن آتش در آن ذخیره می‌شود، کپسول می‌باشد. در این کپسول‌ها باید از سیلندر با کیفیتی استفاده شود تا از خطرات نشتی گاز و ترکیدن آن جلوگیری شود.
3. شیر برقی سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور: بر روی کپسول‌های مورد استفاده در این سیستم، شیر برقی نصب می‌شود که کار خود را با فرمان گرفتن از سیستم کنترل انجام می‌دهد و بعد از فرمان گرفتن به‌صورت اتوماتیک می‌تواند گاز را آزاد کند.
4. لوله کشی سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور: لوله کشی در این سیستم از استاندارد NFPA پیروی می‌کند. لوله‌ها باید به‌گونه‌ای به یکدیگر جوش شوند از نشتی یا شکسته شدن در اثر فشار گاز جلوگیری شود.
5. نازل پاشش ۳۶۰ درجه: نازل در بخش انتهایی لوله‌ها نصب می‌شود تا گاز از طریق آن در فضا پخش گردد.

مجموعه شسستی‌های سیستم اعلام و اطفا حریق

شستی اعلام حریق

اگر در حضور شخصی آتش سوزی رخ دهد و این آتش سوزی را ببیند قبل از اینکه سیستم اعلام اطفا حریق فعال شود، شخص می‌تواند این شستی را فشار دهد تا آژیرها، تماس و … به‌صورت دستی در سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور به سرعت فعال شوند.

شصتی توقف دستی

اگر سیستم اعلام حریق فعال شود، می‌توان به‌صورت دستی آن را متوقف کرد. این شستی برای مواقعی کاربرد دارد که به هر دلیلی یک آلارم اشتباهی ایجاد شده است و اپراتور می‌خواهد سیستم را قطع کند تا از تخلیه ماده اطفا و هدر رفتن آن جلوگیری شود.

شستی اضطراری تخلیه ماده اطفا

اگر اپراتور به‌طور مستقیم آتش را ببیند و بخواهد آن را مهار کند می‌تواند به کمک این شستی اضطراری که معمولا بر روی پنل مرکزی قرار دارد تخلیه ماده اطفا را سریع‌تر شروع کند.

مجموعه تجهیزات شنیداری و هشدار دهنده سیستم اعلام و اطفا حریق

آژیر و فلاشر اعلام حریق

همانطور که از نامش پیداست، نوعی سیستم هشدار دهنده صوتی است که با به صدا درآمدن، افراد حاضر در مکان را برای خروج با خبر می‌کند. این صدا شبیه به صدای زنگ مدرسه است که به هنگام اعلام حریق به‌صورت منقطع و برای تخلیه ماده اطفا به‌طور متناوب به صدا درمی‌آید. عملکرد آژیرها فقط به‌صورت صوتی است اما آژیر فلاشرها هم صوتی و هم تصویری با کمک علائم نور هشدار می‌دهند و در شب نیز به وسیله نور حادثه را اعلام می‌کنند. آژیر فلاشرها در تمامی مکان‌های مهم، انباری و راه پله باید شنیده شوند.

تابلو علائم اضطراری

با توجه به استانداردهای بین المللی آتش نشانی و استانداردهای OSHA، NFPA 170 لازم است که از تابلوی علائم ایمنی استفاده شود. تابلو علائم اضطراری به ساکنان ساختمان و تیم آتش نشانی اطلاع می‌دهد که وسایل اعلام حریق مثل قرقره شلنگ آتش‌نشانی، خاموش کننده‌ها، شیرها و … در کجا استفاده می‌شوند. بر این اساس مجموعه تابلوها و علائم اضطراری بر روی تجهیزات نصب می‌شود تا حتی افرادی که آموزش ندیدند هم بتوانند در مواقع اضطراری با آن با این تجهیزات کار کنند.

دستگاه تلفن سیستم اعلام و اطفا حریق دیتا سنتر

عملکرد این دستگاه برای مواقعی است که وقوع آتش سوزی در ساعات غیر کاری رخ دهد و هیچکس در اتاق سرور حضور نداشته باشد. در این شرایط تلفن به‌صورت خودکار با مراکز آتش‌سوزی یا مسئولان مربوطه تماس می‌گیرد و یک پیغام از پیش تعیین شده را پخش می‌کند تا آن‌ها را از آتش سوزی باخبر کند.
در مدل‌های جدیدتر می‌توان با کمک نرم‌افزار مخصوص آن، این تلفن را به گوشی‌های هوشمند وصل کرد تا در اتلاف زمان و بروز حادثه جلوگیری کرد.

باتری یا UPS سیستم اعلام و اطفا حریق

در مواردی که آتش سوزی رخ می‌دهد ممکن است برق اتصالی کند و یا به‌طور کامل قطع شود. در این مواقع می‌توان از سیستم UPS یا دو عدد باتری که در تابلوی اصلی قرار دارند برق سیستم را تامین نمود تا عملکرد تجهیزات اطفا حریق با مشکل روبرو نشود.

اجرای سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور

با توجه به فاکتورهایی که برای طراحی سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور در نظر گرفته شده است، نقشه‌ای طراحی و با توجه به آن نقشه لوله گذاری اتاق انجام می‌گیرد. لوله‌ها تا محلی که سیلندر قرار دارد باید کشیده شوند و سر دیگر لوله‌ها نیز به نازل پاشش وصل شود.
کپسول‌ها باید در یک مکان مناسب و مطمئن قرار گرفته شوند و به خوبی در جای خود محکم شوند. کابل‌ها در دتکتورها نیز وارد کنترل پنل می‌شوند که همانطور که بیان کردیم این کابل‌ها باید از نوع نسوز باشند. کابل برق باید از کنترل پنل تا تابلو برق کشیده شود. تامین برق این دستگاه از طریق باتری یا UPS انجام می‌شود. بعد از انجام این کارها نصب سیستم به پایان می‌رسد و لازم است که برای راه‌اندازی، تست اولیه انجام شود.

نگهداری سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور

این سیستم مانند هر سیستم دیگری بعد از نصب نیاز به نگهداری و سرویس دارد که اگر به‌صورت درست به آن رسیدگی نشود ممکن است در عملکرد آن اختلال به‌وجود آید. با توجه به استاندارد NFPA باید اتاق‌های سیستم اعلام حریق به‌طور روزانه، هفتگی، ماهیانه سرویس و بازدید و تست شوند.
برای سرویس و نگهداری سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور لازم است که برق و باتری به‌طور مرتب بررسی شود. لوله و اتصالات، دتکتورها و آنالیزور تمیز و تست شوند. تابلوی کنترل مرکزی سیستم اعلام حریق نیز باید در شرایط مختلف بررسی شود و از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل کرد. به‌طور کلی سیستم را هر چند وقت یکبار به‌صورت تستی آزمایش کنیم.

نکات قابل توجه به هنگام خرید سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور

• گواهینامه‌های fm وul توسط پیمانکار ارائه شوند.
• سیستم باید دارای برگه هویت گمرک جمهوری اسلامی ایران باشد.
• سیستم باید تاییدیه سازمان آتش نشانی جمهوری اسلامی ایران را کسب کرده باشد.
• گاز مورد استفاده در سیستم باید دارای برگه آنالیز گاز در پژوهشگاه صنعت نفت ایران باشد که تنها تایید کننده اصالت گاز داخل سیلندر می‌باشد.

مزایای استفاده از سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور

• مهم‌ترین مزیتی که استفاده از این سیستم دارد تامین آرامش افراد می‌باشد.
• اعلام هشدار اولیه در صورت وقوع آتش سوزی و هشدار قبل از هرگونه حریق برای مقابله با آن
• کمک به کاهش حق بیمه
• سادگی در نصب و نگهداری سیستم اعلام و اطفاء حریق
• بسیاری از این سیستم‌ها حتی قابلیت فناوری بی‌سیم را نیز ارائه می‌دهند.

معایب سیستم اعلام و اطفا حریق دیتا سنتر

هر سیستمی در کنار مزایایی که ارائه می‌دهد می‌تواند معایب خود را نیز داشته باشد. البته معایبی که این سیستم‌های اعلام و اطفا حریق دارند در کنار مزایای آن‌ها خیلی به چشم نمی‌آیند. از معایب این سیستم‌ها می‌توان به هزینه نصب آن‌ها اشاره کرد که ممکن است در برخی از سیستم‌ها هزینه بالایی داشته باشند. همچنین آلارم‌های کاذبی که این سیستم‌ها به افراد می‌دهند ممکن است برای ساکنان آزاردهنده باشد.

قیمت سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور

خرید و نصب سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق سرور با هزینه‌های متفاوتی می‌تواند انجام شود. این هزینه‌ها با توجه به برند تولید کننده، کیفیت و دقت آن ممکن است متفاوت باشد. همچنین هزینه‌ای که برای نصب سیستم در نظر گرفته می‌شود باید توسط کارشناس تعیین گردد. هزینه اجرای سیستم اعلام و اطفا حریق با توجه به فاکتور و استانداردهای تاثیرگذار به کاربر اعلام می‌شود.