مواد اطفا حریق
اطفا حریق، پروسه پیچیده ای است که انجام آن علاوه بر نیروی انسانی و تجهیزات مناسب، به حضور مواد خاموش کننده نیز وابسته است. زمانی که یک آتش سوزی رخ می دهد اولین اقدام هر فرد برای خاموشی آن استفاده از آب است. اما آیا آب تنها ماده خاموش کننده ای است که می توان از آن استفاده کرد؟ اصلا این ماده می تواند برای منحل کردن انواع حریق مناسب باشد؟ در ادامه با بررسی انواع مواد اطفا حریق، به سوالاتتان پاسخ می دهیم.
منظور از مواد اطفا حریق چیست؟
حریق به معنای آتش، و اطفا به معمای خاموش کردن است. پس هر ماده ای که بتواند در حین آتش سوزی برای خاموشی این عامل موثر واقع شود در دسته مواد اطفا حریق قرار می گیرد. فرقی نمی کند که این ماده مایع باید یا جامد، صنعتی باشد یا خانگی، تمامی این موارد می توانند در این لیست جای بگیرند.
معرفی انواع مواد اطفا حریق
یک ماده خاموش کننده می تواند بر اساس معیار های مختلفی دسته بندی شود. اینکه از چه ترکیباتی تشکیل شده است، جامد است یا مایع، شیمیایی است یا غیر شیمیایی و … همه و همه در این تقسیم بندی دخیل هستند. در ادامه هر یک را به شکل مستقل شرح می دهیم.
- آب
- فوم یا کف
- پودر خشک
- پودر شیمیایی
- گاز دی اکسید کربن
- ترکیبات هالوژن یا هالوژنه
آب
پیش تر به این نکته اشاره کردیم که ساده ترین، متداول ترین و البته کارآمد ترین راهکار برای خاموشی آتش استفاده از آب است. این ماده ارزان و در دسترس است و در بسیاری از مواقع می تواند به شکل موثری آتش را خاموش کند. به خاطر داشته باشید که آب برای اطفای تمام حریق ها مناسب نیست و همان قدر که استفاده اصولی آن می تواند شما را از خطر نجات دهد بهره گیری آن در برخی موقعیت های خاص می تواند مخاطره آمیز باشد و آتش سوزی را گسترده تر کند.
فوم یا کف
فوم یا کف نوعی ماده خاموش کننده آتش است که عموما به واسطه کپسول آتش نشانی یا سایر تجهیزات اطفای حریق که دارای لوله ورودی و خروجی هستند بر روی آتش پاشیده می شود. این مورد بر خلاف ماده قبلی برای اطفای تعداد بیشتری از حریق ها موثر است. زمانی که مقدار مشخصی از آن بر روی حرارت پاشیده می شود، حباب های موجود در این ترکیب رفته رفته گسترده تر می شوند، گویی که یک پتو از جنس کف بر روی آتش تشکیل شده باشد. این حباب ها مقدار دمای حریق را کاهش داده، و با محدود کردن سطح اکسیژن کم کم آن را مهار می کنند. انواع فوم می تواند به دو شکل شیمیایی و غیر شیمیایی و با استفاده از موادی همچون مخمر آلایش های غیر دامی و ترکیبات پروتئینی ساخته شوند.
پودر خشک
پودر خشک که عموما به رنگ سفید است، با کمک کپسول های آتش نشانی بر روی حریق پاشیده می شود. این ماده اطفای حریق کاملا جامد و بدون رطوبت است. زمانی که این پودر سطح آتش را در بر می گیرد، ترکیبات مولکولی و شیمیایی حریق را بر هم زده و با قطع زنجیره گسترش آن حریق ایجاد شده را خاموش می کند. استفاده از این ماده بیشتر در آزمایشگاه ها رواج دارد. این خاموش کننده می تواند برای دفع آتش سوزی هایی که نتیجه اشتعال مواد فلزی هستند مناسب باشد.
پودر شیمیایی
پودر های شیمیایی، از دیگر ترکیبات موثر در اطفای حریق هستند که می توانند کلاس های مختلفی از آتش را از جمله B، A، و C را مهار کنند. این پودر ها هم به کمک کپسول های خاموش کننده آتش بر روی سطح حریق پاشیده شده و دور تا دور آن را می پوشانند به طوری که دیگر امکان تنفس برای حریق وجود نداشته باشد. این دسته از مواد اطفای حریق معمولا با پایه فسفات، سولفات و کربنات ساخته می شوند.
ابعاد ذرات هر یک از این پودر ها با توجه به شرکت تولید کننده آنها متفاوت است. با این حال ممکن است از 75 تا 100 میکرون متغیر باشد. به طور کلی هر چه این ذرات کوچکتر باشند عملکرد آنها بهتر است. لازم به ذکر است که مقدار پایداری این اقلام در دمای مثبت 60 درجه سانتی گراد کمتر شده و حالت چسبندگی آنها بیشتر می شود. با توجه به نفوذ پذیری اندک این پودر در برابر اشتعال مواد جامد بهتر است آنها را با مکمل های آبی مصرف کنید.
گاز دی اکسید کربن
بر اساس بررسی های انجام شده، Co2 نوعی گاز بی رنگ و بی بو است که قابلیت اشتعال ندارد. عدم وجود الکتریسیته در آن و چگالی بالای آن نسبت به اکسیژن از دیگر ویژگی هایی است که می توانیم به آن اشاره کنیم. زمانی که این گاز در معرض آتش قرار می گیرد دور تا دور آن را احاطه کرده و مانع نفوذ اکسیژن به حریق می شود. در این وضعیت آتش کم کم دچار خفگی شده و خاموش می شود. این دسته از مواد اطفای حریق عموما برای خاموشی آتش هایی که نتیجه اشتعال تجهیزات الکتریکی هستند به کار می رود.
البته شما می توانید فارغ از تهیه جداگانه مواد خاموش کننده، نسبت به تهیه سیستم های اطفای حریق هوشمند نیز اقدام کنید. این سازه ها می توانند به شکل دقیق تر و با سرعت و قدرت بالاتری آتش سوزی ایجاد شده را مهار کنند. سامانه اطفا حریق CAFS نمونه بارزی از این سیستم ها است که با بهره گیری از بروز ترین تکنولوژی های دنیا ساخته شده است. این نمونه مقدار دخالت آتش نشانان را تا حد زیادی کم می کند چرا که تشخیص نوع آتش، مقدار آتش، سرعت انتشار آن به صورت هوشمند انجام می شود. لازم به ذکر است که پروسه نشانه گیری و پاشش فوم به سمت آتش نیز به همین صورت انجام می شود. خوشبختانه این سیستم در کشور عزیزمان ایران موجود است. مجموعه بزرگ کفسیران اولین و تنها شرکتی است که توانسته است این سامانه را در کشور بومی ساز
ترکیبات هالوژن یا هالوژنه
این ترکیبات در واقع مشتقاتی از C2H6 و یا CH4 که با عناصری مثل BR.C1.F و … در یک محلول جمع شده اند. این گاز مشابه کربن دی اکسید عمل می کند و می تواند آتش را با تکنیک حذف اکسیژن یا همان خفه کردن خاموش کند. ترکیبات هالون پس از استفاده هیچ پسماند اضافه ای را از خود به جای نمی گذارند. همچنین احتمال احتراق مجدد آتش با بهره گیری آنها به صفر می رسد. با این حال نمی توان تاثیر منفی این ماده اطفای حریق را بر روی محیط زیست نادیده گرفت. با توجه به این عامل استفاده از این گاز هر روز محدود و محدود تر می شود.
هر خاموش کننده برای اطفای چه نوع حریقی مناسب است؟
اگر جامداتی مثل چوب، کاغذ، پارچه، پنبه و … دچار اشتعال شده باشد آب و ترکیباتی از این دست مثل کف های آتش نشانی می توانند برای مهار آن موثر باشند. اما اگر آتش به وجود آمده نتیجه اشتعال مایعاتی مثل نفت و بنزین باشد آب نه تنها نمی تواند آن را خاموش کند بلکه به گسترش بیشتر آن نیز کمک می کند. بهره گیری از این ماده برای خاموشی آتش سوزی هایی که نتیجه اتصالات الکتریکی هستند نیز همین نتیجه را دارد. بهتر است برای خاموشی این موارد از پودر های شیمیایی و گاز کربن دی اکسید استفاده شود.
سوالات متداول
منظور از مواد اطفای حریق چیست؟
هر ماده ای که بتواند در خاموش کردن آتش موثر واقع شود در دسته مواد اطفای حریق قرار می گیرد.
آیا آب می تواند در اطفای هر نوع حریقی موثر باشد؟
خیر. بهره گیری از آب در آتش سوزی هایی که نتیجه اشتعال مایعات و اتصالات الکتریکی هستند نتیجه عکس دارد.
چند مدل ماده خاموش کننده در بازار وجود دارد؟
6 مدل. آب، کف آتش نشانی، پودر شیمیایی، پودر خشک، دی اکسید کربن و هالوژنه.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!