امروزه تجهیز کردن ساختمان ها به سیستم اطفای حریق به یک دغدغه مهم تبدیل شده است. در این حین سامانه خاموش کننده اسپرینکلر سهم بزرگی از بازار را از آن خود کرده است. در این سامانه آب به صورت بارشی (بارانی) از طریق آبپاش هایی که به سقف نصب شده اند بر روی آتش ریخته می شوند. فارغ از مواد خاموش کننده و نوع آبپاش ها لوله کشی اسپرینکلر نقش بسیار مهمی را در صحت عملکرد این سامانه ایفا می کند. احتمالا این سوال برایتان ایجاد شده است که منظور از لوله کشی اسپرینکلر چیست‌؟ در ادامه ضمن شرح این مبحث انواع روش های آن را نیز بررسی می کنیم.

لوله کشی اسپرینکلر چیست؟

بر اساس بررسی های انجام شده، لوله کشی اسپرینکلر به شبکه ای از لوله ها با اندازه های مختلف اشاره دارد که با یک نظم خاص در کنار هم چیده شده، و آب را از منبع آب شهری دریافت کرده و به سمت آبپاش ها هدایت می کنند. پس در پاسخ به سوال اصلی ترین کارایی لوله کشی اسپرینکلر چیست می توان به پروسه دریافت و انتقال ماده خاموش کننده به بخش های مختلف ساختمان اشاره کرد.
با توجه به این کارایی طراحی اصولی این لوله کشی بسیار مهم است و باید بر اساس استاندارد های ابلاغ شده از سمت سازمان آتش نشانی انجام شود. افزون بر آن شیوه ای که برای لوله کشی تعیین می شود باید با طراحی داخلی و بیرونی ساختمان سازگاری داشته باشد.
افزون بر موارد گفته شده لوله کشی اسپرینکلر باید طوری انجام شود که امکان دسترسی و تعمیرات آن نیز آسان باشد. احاطه کردن لوله ها از اجزای حفاظتی و ضربه گیر نیز نکته مهمی است که کمتر کسی به آن توجه می کند. عمده این اقلام را به کمک رنگ گالوانیزه قرمز رنگ‌ آمیزی می کنند‌‌. در این حالت احتمال پوسیدگی یا زنگ زدگی کمتر می شود و این لوله ها از دیگر لوله کشی ها به نوعی تفکیک می شوند.

انواع لوله کشی اسپرینکلر شامل چه مواردی است؟

همان طور که پیش تر به آن اشاره کردیم، انتخاب روش مناسب برای لوله کشی اسپرینکلر به طراحی داخلی و خارجی ساختمان، فشار آب و تعداد طبقات بستگی دارد. در این میان پایین بودن فشار آب در یک ساختمان بیش از دو مورد دیگر برای سامانه خاموش کننده محدودیت ایجاد می کند. در ادامه هر یک از این روش ها را به اختصار شرح می دهیم.

لوله کشی درختی
لوله کشی شبکه ای
لوله کشی حلقه ای

لوله کشی درختی

روش درختی در دسته تکنیک های نسبتا قدیمی لوله کشی سیستم اسپرینکلر قرار می گیرد. چرا که تنها یک مسیر ورود و خروج دارد. به عبارت دیگر در این حالت لوله انتقال دهنده آب به صورت مستقیم به منبع آب شهری وصل شده و آب را با مکش به آبپاش ها می رساند. بهره گیری از این تکنیک در موقعیت هایی بی خطر است که با مشکل ضعیف بودن فشار آب مواجه نباشید. در غیر این صورت این نوع لوله کشی می تواند سبب افت شدید جریان شود.

لوله کشی شبکه ای

بر خلاف آنچه که درباره لوله کشی درختی ذکر کردیم، در این روش اسپرینکلر از سه مسیر مجزا برای دریافت آب استفاده‌ می کند. در واقع این جریان تنها به یک لوله متکی نیست و در صورت مسدود شدن یک مسیر، دو گزینه ی دیگر می توانند پروسه انتقال آب را به دوش بکشند. در این حالت شما نه تنها با مشکل افت فشار آب مواجه نمی شوید بلکه آب با فشار بسیار بیشتری از آبپاش ها خرج می شود. بهره گیری از این سبک لوله کشی عموما در ساختمان های بسیار بزرگ رواج دارد. هزینه نصب آنها نیز به مراتب از دیگر سبک های لوله کشی بیشتر است.

لوله کشی حلقه ای

لوله کشی حلقه ای از دو حلقه متفاوت تشکیل شده است. این دو مسیر با دریافت آب یا سایر موارد خاموش کننده از منبع آب شهری مسیری مشخصی را طی کرده، و در نقطه ای که از قبل تعیین شده است به یکدیگر وصل می شوند‌. به عبارتی دیگر دو لوله با اتصال به هم به یک لوله تبدیل می شوند. لوله کشی اسپرینکلر به روش حلقه ای هزینه کمتری در مقایسه با لوله کشی شبکه ای دارد و مشکل افت فشار نیز در آن دیده نمی شود.

بررسی جنس لوله های اسپرینکلر

شاید برایتان سوال شود که بهترین متریال برای ساخت لوله کشی اسپرینکلر چیست؟ بسیاری از افراد فولاد را به عنوان بهترین ماده اولیه این زمینه می شناسند. چرا که لوله های فولادی استحکام و مقاومت بالایی دارند و می توانند وزن و فشار بالای آب را به راحتی تحمل کنند‌. افزون بر آن اضافه کردن یک پوشش دهنده گالوانیزه به آنها از خوردگی لوله ها در طول زمان نیز جلوگیری می کند. در ادامه متریال های دیگری را نیز معرفی می کنیم که ساخت لوله های اسپرینکلر با آنها متداول است.

لوله مسی: نصب این لوله ها در ساختمان هایی متداول است که خطر آتش‌ سوزی در آنها بیشتر است چرا که مس به سرعت حرارت را شناسایی، و آن را از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال می دهد.
لوله چدنی: لوله های چدنی عموما در هیدرانت های آتش نشانی و شبکه های زیر زمینی به چشم می خورند چرا که در حین داشتن مقاومت و دوام بالا انعطاف فوق العاده ای دارند و کمتر دچار تنش های مکانیکی می شوند‌.
لوله HPDE: این لوله ها از نوعی پلی اتیلن با چگالی بالا ساخته شده اند که دو خصوصیت مقاومت و انعطاف پذیری را به صورت یکجا دارند‌. آنها همچنین در برابر ترکیبات شیمیایی مقاوم بوده و به راحتی در هر جایی نصب می شوند.
لوله PVC: این لوله ها از ترکیب پلی‌وینیل کلرید ساخته شده اند. آنها بسیار سبک بوده در برابر مواد شیمیایی مقاوم اند‌. افزون بر آن با سازگاری بالایی که دارند می توانند در هر ساختمانی نصب شوند.
لوله CPVC: این نمونه شباهت بسیاری به لوله PVC دارد با این تفاوت که مقاومت آن در برابر حرارت بیشتر بوده و عمدتا در محیط های صنعتی نصب می شوند‌.

تست سیستم لوله کشی اسپرینکلر

لوله کشی اسپرینکلر در طول زمان با چالش هایی مثل دمای بسیار کم، بسیار زیاد، خمش، نشتی و … مواجه اند. پس چک کردن لوله ها، تست عملکرد شان و اطمینان حاصل کردن از صحت کارایی آنها از جمله اقدامات مهمی است که مالک ساختمان باید آنها را انجام دهد. در این صورت سیستم خاموش کننده آبی با اطمینان بیشتری کار می کند و ریسک خطرات احتمالی کمتر می شود.
با اینکه این سامانه خاموش کننده در بسیاری از مواقع می تواند مفید واقع شود. ممکن است در برخی مواقع خاص بهره گیری از سیستم های منحصر به فرد تری مثل کفس وجود داشته باشد. در واقع کفس یک سری تجهیزات مرتبط به هم است که با استفاده‌ از کف و هوای فشرده کار می کند‌. آتش نشانان می توانند با کنترل و هدایت آنها درصد دخالت مستقیم خود را تا حد زیادی کاهش دهند چرا که CAFS دو فرآیند پرتاب ماده خاموش کننده و نشانه گیری را به صورت خودکار انجام می دهند. با استفاده از این تجهیزات تکنسین ها می توانند خطرناک ترین آتش سوزی ها را هم با کمترین ریسک مهار کنند. در حال حاضر مجموعه بزرگ کفسیران اولین و تنها واحدی است که توانسته است سیستم CAFS را در ایران بومی سازی کند.

نکات انتخاب بهترین لوله کشی برای سیستم اسپرینکلر

انتخاب لوله کشی مناسب چه از لحاظ شیوه ساخت و چه از نظر متریال مصرفی به معیارهای مختلفی بستگی دارد که باید یک به یک آنها را بررسی کنید. اولین معیار کارایی مدل های مختلف لوله کشی برای شماست. بررسی کنید که آیا نوع انتخابی تان می تواند انتظارت شما را با توجه به ویژگی های ساختاری آن ساختمان برآورده کند یا خیر. سپس عناصر دیگری مثل منبع آب و شرایط محیطی در اولویت قرار می گیرند که هر کدام می توانند به نوعی لوله مناسب سیستم اطفای حریق شما را تغییر دهند‌. البته که در بسیاری از موارد این بودجه شخص است که نوع لوله و لوله کشی را تعیین می کند.